Najlepszą formą przygotowania kobiety do pokonania tego trudnego i wyjątkowego okresu jest nauka technik relaksacji. Jedną z najefektywniejszych i najprzyjemniejszych dla przyszłej mamy jest masaż [1].
CZAS ZMIAN W ORGANIZMIE KOBIETY
Ciąża to czas wielu zmian we wszystkich układach organizmu przyszłej mamy. Każda z kobiet przechodzi przez ten okres w sposób indywidualny dla jej organizmu, jednakże pewne zmiany są charakterystyczne dla przebiegu ciąży i każda z przyszłych mam będzie musiała im sprostać.
ZMIANY HORMONALNE
O burzy hormonalnej u kobiet w ciąży mówi się często, jednak nie każdy wie, czemu te zmiany hormonalne służą. Gwałtowne zwiększenie stężenie progesteronu, estrogenów oraz innych hormonów w ciele kobiety znacznie zmienia funkcjonowanie organizmu. Celem tego zjawiska jest zapewnienie optymalnych warunków do rozwoju płodu, podtrzymanie ciąży oraz przygotowanie przyszłej mamy do porodu, a także okresu połogu. Zwiększone stężenie hormonów jest fizjologicznym zjawiskiem i jest ono bezpieczne zarówno dla kobiety, jak i dla płodu, jednakże może spowodować liczne uciążliwe objawy. Najczęściej spotykanymi wśród ciężarnych są: bóle głowy, nudności, wymioty, uczucie zmęczenia, bóle dolnego odcinka kręgosłupa oraz obrzęk kończyn dolnych. Inną konsekwencją działania tych hormonów jest rozluźnienie więzadeł stabilizujących stawy, a także rozluźnienie samych torebek stawowych, co może skutkować pogorszeniem funkcjonowania aparatu ruchu [1, 2, 4, 5].
ZMIANY POSTURALNE
Z każdym dniem, z każdym miesiącem płód staje się coraz większy, czego konsekwencją są liczne zmiany w aparacie ruchu kobiety. Dodatkowym czynnikiem zwiększającym masę ciała jest zwiększenie stężenia tłuszczów i białek w organizmie. Wszystko to skutkuje przyrostem masy ciała o ok. 12,5 kg, co z kolei przyczynia się m.in. do zmiany środka ciężkości ciała, który przesuwa się o ok. 2 cm ku przodowi W celu utrzymania równowagi kobieta odchyla się do tyłu, czego efektem jest zwiększenie lordozy lędźwiowej. Zmiana ta powoduje wzrost napięcia mięśni w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, co potęgowane jest nadmiernie rozciąganymi w trakcie ciąży mięśniami brzucha, które mogą wydłużyć się nawet do 15 cm. Negatywny wpływ na statykę ciała ma również zmiękczenie struktur włóknistych i zmniejszenie elastyczności więzadeł międzykręgowych, a także zwiększenie przodopochylenia miednicy, co prowadzi do obustronnych przykurczów mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Powstały na skutek powyższych zmian dysbalans mięśniowy powoduje zmniejszenie stabilizacji kręgosłupa. Ciężarna kobieta może odczuwać dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Każda kobieta odczuwa ból w sposób indywidualny, jednak najczęściej jest on opisywany jako tępy, przeszywający lub kłujący. Różnorodna jest jednak lokalizacja bólu, który objawia się nie tylko w centralnej części odcinka lędźwiowo-krzyżowego, ale także może promieniować do pośladków i bioder. Jego występowanie może mieć także charakter obustronny albo jednostronny. Bóle dolnego odcinka kręgosłupa nie są jednak jedynymi dolegliwościami zgłaszanymi przez ciężarne. Liczne konsekwencje niosą za sobą powiększające się gruczoły piersiowe. Mowa tu m.in. o ustawieniu barków w protrakcji oraz niefizjologicznym ułożeniu głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa. Bezpośrednio przyczynić się to może do powstania bólów głowy i karku [1, 3, 4, 15].
ZMIANY UKŁADOWE
Zmianom podlegają wszystkie układy w organizmie ciężarnej kobiety. Choć szczegółowe ich omawianie wydaje się zbędne w niniejszej publikacji, warto przybliżyć najistotniejsze z nich. Podczas ciąży każda komórka w ciele ciężarnej kobiety powiększa się, czego przyczyną jest nagromadzenie płynów, soli oraz innych substancji. Zwiększa się także ilość płynu tkankowego, a naczynia krwionośne i chłonne stają się bardziej wypełnione. Ściany żylne ulegają poszerzeniu, co skutkuje zwiększeniem ich przepuszczalności. Zmianom ulega także struktura mięśni, ścięgien oraz więzadeł, które poprzez zwiększenie poziomu ich nawodnienia stają się bardziej rozluźnione, przez co pogarsza się ich funkcja podtrzymująca. Kolejnym ważnym aspektem są zmiany w układzie oddechowym. Zwiększone zapotrzebowanie na tlen w trakcie trwania ciąży pokrywane jest przez zwiększoną wentylację minutową płuc, pojemność wdechową oraz wymianę gazową. Na podobnym poziomie pozostaje natomiast pojemność życiowa i całkowita płuc. W obrębie klatki piersiowej następuje rozciągnięcie tkanek oraz spadek napięcia mięśniowego, co sprzyja zwiększeniu miejsca dla ruchów oddechowych płuc w kierunku poprzecznym. Stanowi to zrównoważenie strat powstałych na skutek uniesienia przepony. Nowe ustawienie przepony oraz żeber wymusza przestawienie oddychania z toru żebrowego na przeponowy.
Kolejnym układem, który podlega znaczącym zmianom i obciążeniom w trakcie ciąży, jest układ krążenia. Wzrost ilości krwi krążącej oraz chłonki, jak również poszerzenie światła naczyń stanowi dla serca dodatkowe obciążenie, zaś dla żył zagrożenie tworzeniem się żylaków i zakrzepów. Żylakom sprzyja także powiększenie się macicy, która poprzez ucisk na żyłę główną dolną utrudnia przepływ krwi z kończyn dolnych w kierunku serca. Duży problem dla przyszłych mam stanowią również obrzęki dystalnych części ciała, których przyczyną jest nie tylko utrudniony odpływ żylny, lecz także obniżenie ciśnienia krwi z jednoczesnym zwiększeniem objętości osocza w stosunku do wytwarzanych białek [3, 4].
Dziewięciomiesięczny okres oczekiwania na dziecko jest czasem szczególnym w życiu każdej kobiety. Radość z oczekiwania na przyjście na świat potomka przeplata się z ogromnymi zmianami w organizmie, które często mają niekorzystny wpływ na jego kondycję. Zmiany hormonalne, posturalne oraz układowe powodują duże obciążenie dla całego organizmu. Dolegliwości bólowe oraz obawy przed trudnościami, które stoją przed przyszłą mamą, obciążają także psychikę. Niepokój, strach, stres oraz inne pejoratywne emocje mogą prowadzić do problemów ze snem oraz depresji, a w konsekwencji odbić się na zdrowiu nienarodzonego jeszcze dziecka. Wszystkie te zmiany potęgują potrzebę serdeczności i troski skierowanych w stronę przyszłej mamy. Aby przygotować organizm na trudy ciąży oraz zmniejszyć jej negatywne aspekty, ważne jest zapewnienie kompleksowej opieki medycznej. Obok kontroli lekarskiej, szkoły rodzenia oraz regularnej gimnastyki integralnym elementem opieki nad przyszłą mamą jest masaż. Jest to doskonała propozycja dla kobiet, które, unikając wprowadzania farmakologii, pragną zminimalizować wszelki dyskomfort oraz zapewnić zarówno sobie, jak i dziecku spokój i równowagę [7].
Rys. 1A–B. Zwiększone wygięcie ku tyłowi w odcinku lędźwiowym kręgosłupa
A. Wyrównanie przedniego ciężaru w sposób prawidłowy B. Wyrównanie przedniego ciężaru w sposób nieprawidłowy [5]
WPŁYW DOTYKU NA PRZYSZŁĄ MAMĘ
Temat masażu kobiet ciężarnych budzi wśród lekarzy, fizjoterapeutów, jak i samych przyszłych mam wiele kontrowersji. Często spotyka się opinię, że ciąża jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do masażu. Jak się jednak okazuje, nie są one potwierdzone naukowo, co więcej, nie istnieją żadne przesłanki medyczne, które mogłyby potwierdzić szkodliwość dobrze dobranego masażu na przebieg fizjologi...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
