Zmiany w organizmie kobiety w trakcie ciąży i połogu
Okres ciąży i porodu to ważny etap w życiu kobiety. Troska o prawidłowe odżywianie, samopoczucie i dobry rozwój maluszka pod okiem wykwalifikowanej kadry medycznej to kluczowe elementy opieki okołoporodowej.
W okresie 9 miesięcy oczekiwania na szczególną uwagę zasługuje także stan emocjonalny kobiety. Komfort psychiczny częściowo uzależniony jest od postrzegania własnego ciała i zmian w nim zachodzących.
Żyjemy w dobie kultu ciała doskonałego, pięknego, nieskazitelnego. Nawet w prawidłowo przebiegającej ciąży trudniej zaakceptować zmiany masy ciała, zmieniające się kształty ciała, rosnące piersi, brzuch, zmianę sylwetki i sprawności fizycznej.
W ciągu dziewięciu miesięcy skóra niektórych partii ciała, np. brzucha, podlega ekstremalnemu rozciągnięciu. Szybkie tempo rozciągania może przekroczyć zdolność skóry do regeneracji, prowadząc do uszkodzenia włókien kolagenowych i elastynowych odpowiedzialnych za jej elastyczność.
Zmiany hormonalne w okresie ciąży i połogu znacząco wpływają na stan organizmu i kondycję biopsychospołeczną. Mamy wpływ na kondycję ciała i warto wykorzystać potencjał tkwiący w naturze. Szczególnie w okresie okołoporodowym suplementacja ważnych składników przekłada się na nawilżenie, elastyczność skóry i mniejsze ryzyko uszkodzeń tkanek.
Zmiany stężenia estrogenów, progesteronu i innych hormonów wpływają na stan włókienek kolagenowych i intensywność syntezy fibroblastów. Przykładowo, glukokortykoidy hamują proliferację fibroblastów i produkcję kolagenu, dlatego ich wzmożona produkcja w czasie ciąży może w niektórych przypadkach prowadzić do zmniejszenia ilości białka kolagenowego w organizmie kobiety. Ponadto rosnące zapotrzebowanie na białko czasami prowadzi do tego, że cały kolagen syntetyzowany w organizmie kobiety ciężarnej jest wydatkowany na potrzeby płodu, w wyniku czego narządy wewnętrzne, układ mięśniowo-szkieletowy i skóra kobiety nie otrzymują wymaganej ilości białka [10–12].
Czym jest kolagen i jakie pełni funkcje w organizmie?
Kolagen jest białkiem i elementem budulcowym tkanek ludzkiego ciała, jak np. skóra, ścięgna, kości, więzadła, narządy wewnętrzne. Nazywany jest białkiem młodości. Stanowi około 30% wszystkich białek organizmu. Wpływa na nawilżenie, elastyczność i spójność tkanek i narządów. Odpowiada za jędrność i elastyczność skóry, jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania kości i chrząstki, buduje stawy, kości, zęby, ścięgna, naczynia krwionośne oraz wypełnia rogówkę oka.
Struktura i znaczenie kolagenu jako podstawowego białka budulcowego
Kolagen jest niejednorodną strukturą, charakteryzującą się zróżnicowaną oraz skomplikowaną budową. Budowa kolagenu różni się w zależności od jego typu oraz funkcji, jakie pełni. Charakterystyczna sekwencja zapewnia kolagenowi odporność na rozciąganie, czyli jedną z jego głównych „supermocy”.
Podstawową jednostką strukturalną kolagenu jest potrójna helisa o długości 300 nm i średnicy 1,5 nm,
tj. tropokolagen. Zbudowany jest on z trzech łańcuchów polipeptydowych, każdy taki łańcuch składa się z około 1050 aminokwasów, a na końcach tej struktury znajdują się telopeptydy – struktury odpowiedzialne za immunogenność białka.
Obecnie znanych jest 29 typów kolagenu. Najbardziej rozpowszechniony jest kolagen typu II, I, II oraz IV [9].
Rodzaje kolagenu
Najlepiej poznanym typem jest kolagen typu I, który stanowi 90% wszystkich białek kolagenowych w organizmie. Składa się on z regularnych łańcuchów aminokwasowych charakteryzujących się gęstym upakowaniem włókien. Jest on najbardziej wartościowy i stanowi składnik budulcowy skóry, więzadeł oraz nadaje wytrzymałość tkance łącznej. Ten typ kolagenu występuje w skórze i tkance podskórnej, ścięgnach, kościach, zębach tętnicach i rogówce, a także w tkance tworzącej blizny.
Kolejnym dobrze poznanym jest kolagen typu II, który występuje wyłącznie w chrząstce, tworząc wspólne włókna z kolagenem XI. Ten typ kolagenu ma luźno ułożone włókna i stanowi główny budulec elastycznej chrząstki stawowej. Zapewnia on elastyczność ścięgnom, wpływając na jakość ich struktury. Ponadto występuje on w ciele szklistym i rogówce. Kolagen typu II jest doskonały zwłaszcza dla osób z problemami ze stawami lub chcącymi zwiększyć ich ruchomość.
Kolagen typu III odpowiedzialny jest za elastyczność tkanek oraz utrzymanie właściwej struktury mięśni. Zlokalizowany jest głównie w ścianach naczyń krwionośnych, skórze i jelitach.
W błonie podstawnej występuje kolagen typu IV, tworząc cienkie połączenie pomiędzy poszczególnymi organami.
Pozostałe typy kolagenu są mniej znane, co nie oznacza, że są mniej istotne dla funkcjonowania organizmu.
Kolagen typu V i XI wspiera rozwój płodu, a kolagen typu VIII wspomaga pracę serca, mózgu i nerek.
Pozostałe typy kolagenu zlokalizowane są głównie w mięśniach szkieletowych, w macicy, jelitach, pęcherzu, mózgu, sercu, nerkach, w pępowinie, owodni i innych miejscach w naszym organizmie.
Wszystkie typy kolagenu, mimo obecności tej samej podstawowej jednostki strukturalnej, różnią się układem przestrzennym czy chociażby długością łańcuchów peptydowych.
Wpływ kolagenu na skórę
Wraz z wiekiem zmniejsza się synteza endogennego kolagenu, co pogarsza kondycję skóry. Sprzyjają temu również czynniki zewnętrzne, takie jak: promieniowanie słoneczne, zbyt wysokie i niskie temperatury czy wolne rodniki oraz toksyny. Z upływem czasu zmniejsza się w organizmie poziom witamin i składników mineralnych, które wspomagają naturalną odbudowę kolagenu. Cząsteczka tego białka zmienia swoją strukturę i właściwości fizykochemiczne. W rezultacie skóra traci jędrność i elastyczność. Następuje jej nadmierne odwodnienie, co jest jedną z przyczyn pojawiania się zmarszczek i bruzd [13].
Wpływ kolagenu na układ kostny i chrzęstny
Zaburzenia syntezy i przekształcania włókien kolagenowych zwiększają kruchość kości i podatność na złamania. Jest to spowodowane odwapnieniem szkieletu kostnego, który w 90% składa się z kolagenu i jego połączeń z wapniem, magnezem i fosforem. Białko to jest odpowiedzialne za produkcję mazi stawowej i stan chrząstki. Przyspiesza regenerację zmienionych chorobowo tkanek i zmniejsza aktywność enzymów odpowiedzialnych za wywoływanie stanu zapalnego i bólów reumatycznych. Kolagen odpowiada za odporność na rozciąganie chrząstki oraz zapewnia jej odpowiedni kształt [13].
Naturalna produkcja kolagenu a jej spadek z wiekiem i po ciąży
Produkcja kolagenu maleje wraz z wiekiem już od 18. roku
życia. Dodatkowo wpływ na to mają takie czynniki, jak: palenie tytoniu, spożycie alkoholu, wolne rodniki, dieta ubogobiałkowa, niskie spożycie warzyw i owoców [5]. Kolagen u osób młodych podlega ciągłej wymianie do 25. roku życia, następnie organizm zwalnia, by zaprzestać produkcji około 60.–70. roku życia [9].
Rola kolagenu w okresie okołoporodowym
Okres ciąży i karmienia piersią wymaga od kobiet odpowiedniego zadbania o zdrowie oraz dostarczenia organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Równocześnie okres ten dla wielu osób oznacza rezygnację z wielu kosmetyków, leków czy suplementów.
Większość kolagenów w ulotce lub na opakowaniu zawiera informację o tym, że nie zaleca się ich stosowania przez kobiety w ciąży. Jednak z drugiej strony preparaty kolagenowe są pełne aminokwasów, które są niezbędne kobietom w ciąży i służą one między innymi do budowy białek.
Zatem odpowiedź na pytanie, czy można stosować kolagen w trakcie ciąży lub karmienia piersią, nie jest oczywista.
Mimo zbawiennego wpływu kolagenu na organizm, brak jest rzetelnych opracowań i badań, które jednoznacznie określiłyby, czy i jaki wpływ może mieć kolagen na kobietę w ciąży oraz zdrowie jej dziecka.
W 2016 r. przeprowadzono badania, w których nie zaobserwowano gorszych wyników położniczych i gorszych parametrów dotyczących noworodków u kobiet stosujących kolagen w ciąży. Badania te wykazały polepszenie jakości życia, zmniejszenie ryzyka depresji, lepsze gojenie ran. Wśród argumentów przemawiających za stosowaniem kolagenu w czasie ciąży lub karmienia piersią wymienia się: korzystny wpływ kolagenu na procesy związane z adhezją, inwazją i proliferacją trofoblastu (przyszłego łożyska) do ściany macicy; immunomodulację i wpływ na rozwój tolerancji immunologicznej. Kolagen wpływa na limfocyty NK, dzięki czemu moduluje ich odpowiedź na de facto obcy dla macicy organi...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
