W kwietniu 2023 r. w Częstochowie doszło do tragedii, która zmieniła polskie prawo, a wcześniej wstrząsnęła opinią publiczną… 8-letni Kamil przez wiele miesięcy doświadczał brutalnej przemocy ze strony ojczyma i zaniedbań ze strony matki. Chłopiec był bity, przypalany papierosami, polewany wrzątkiem i rażony prądem. Trafił do szpitala z rozległymi poparzeniami, złamaniami i licznymi obrażeniami wewnętrznymi. Mimo intensywnej opieki lekarskiej zmarł po kilku tygodniach.
Autor: Dominika Lipiak
Magister położnictwa, specjalistka pielęgniarstwa położniczego.
Pracę w zawodzie zaczynała w szpitalu klinicznym w Poznaniu, równolegle nauczając w prywatnej szkole rodzenia. Obecnie z satysfakcją pracuje w Podstawowej Opiece Zdrowotnej, jako położna środowiskowa. Prowadzi zajęcia edukacji przedporodowej, stawiając na budowanie relacji, która ułatwi przekazywanie wiedzy podopiecznym, ale i pomoże zaufać w najbardziej newralgicznym momencie - połogu. Uczestnictwo w licznych szkoleniach, kursach i konferencjach pozwala na skuteczną komunikację i pracę z aktualną wiedzą.
Pojawienie się nowego członka rodziny to czas wyjątkowy – pełen radości, ale także wyzwań. Rodzice mierzą się nie tylko z opieką nad maleństwem, lecz także z licznymi problemami, jeśli chodzi o codzienną pielęgnację. Jednym z kluczowych, a zarazem często bagatelizowanych zagadnień jest higiena nosa niemowlęcia. To temat powracający trochę w zależności od pory roku, jednak dotyczący każdego małego dziecka. Właściwa troska o drogi oddechowe dziecka ma znaczenie nie tylko dla jego komfortu, lecz także zdrowia. Osobą z najlepszym możliwym przygotowaniem, która pojawia się w stosownym miejscu i czasie, jest położna – to jej rolą jest udzielenie rodzicom jasnych wskazówek i wsparcia w tym zakresie.
Czas po narodzinach dziecka to dla wielu matek okres pełen radości, ale również wyzwań. Czas związany z narodzinami dziecka – od poczęcia, przez poród, aż do roku po nim – to kamień milowy w życiu kobiety. Przystosowanie się do zmieniającej się roli jest wyzwaniem. Naukowcy zauważają, że o ile sama ciąża nie stanowi ryzyka zdiagnozowania czy nawrotu diagnozowanych wcześniej zaburzeń psychicznych, to okres po porodzie – tak [1–3]. Baby blues oraz depresja poporodowa to dwa zjawiska, które mogą dotknąć młode mamy, wpływając na ich samopoczucie i zdolność do opieki nad noworodkiem. Wsparcie najbliższych i pomoc specjalistów bywają nieodzownym elementem drogi do poprawy samopoczucia młodej mamy, co bezpośrednio przekłada się na jakość życia całej rodziny.
Jednym z pozytywnych aspektów rozwoju i ewolucji w dziedzinie położnictwa jest nieustanne dążenie do wypracowania jak największego komfortu w kwestii bólu towarzyszącego narodzinom dziecka. Kłamstwem byłoby mówienie pacjentkom, że wydarzenie to nie jest bolesne. Te doznania są nieodłącznym elementem narodzin, jednak przygotowanie zarówno ciała, jak i psychiki pozwala na zmniejszenie lub wręcz uniknięcie cierpienia. Już sam fakt powstania
i umieszczenia w Standardzie Opieki Okołoporodowej kwestii zarówno farmakologicznego, jak i niefarmakologicznego leczenia bólu okołoporodowego nakłada na nas medyków obowiązek przygotowania i odpowiedniego postępowania z pacjentką.
Jednym z tematów najczęściej poruszanych przez rodziców podczas kontaktu z położną jest prawidłowa pielęgnacja kikuta pępowinowego. Ten twór, z racji tego, że nie istnieje u osoby dorosłej, nastręcza rodzicom wielu dylematów, stresuje. Dlatego już na etapie edukacji przedporodowej ważne jest, by wpajać rodzicom właściwe nawyki pielęgnacyjne i budować śmiałość w działaniu w tym obszarze, by dać noworodkowi szansę na zdrowie.
Pielęgnacja dziecięcego nosa powinna być elementem codziennych zabiegów higienicznych. Powinna być delikatna i dobrze dopasowana do potrzeb dziecka. Dodatkowo w sezonie jesienno-
-zimowym na najmłodszych pacjentów czeka niezliczona liczba infekcji górnych dróg oddechowych. Aby dobrze wspierać maluszka, prawidłowa pielęgnacja śluzówki, wyczulona na jakiekolwiek nieprawidłowości, może oszczędzić wielu powikłań. Przekazanie jasnych zasad tej pielęgnacji oszczędza opiekunom stresu i zachęca do działania. Dodatkowo sprawę komplikuje dziecięca anatomia, bo to prozaiczne działanie jest naznaczone większym stresem przez wielkość dziecięcego noska. Przez pierwsze miesiące życia dziecko oddycha wyłącznie przez nos, nie potrafi zrobić tego przez usta, więc jego idealna drożność jest kluczem do prawidłowego funkcjonowania. Drogi oddechowe niemowlęcia są węższe i krótsze, sam nosek jest znacznie mniejszy. Niedojrzały aparat śluzowo-rzęskowy nie jest w stanie w pełni oczyszczać i nawilżać wpadającego powietrza. W zderzeniu ze znacznie większą częstotliwością oddechów niż u dorosłego rola tego aparatu rośnie jeszcze bardziej.
Ciąża wielopłodowa w rozrodzie człowieka jest uznawana za ciążę wysokiego ryzyka. Najczęściej spotka się ciąże bliźniacze, większa liczba płodów to sytuacja niesłychanie rzadka, im więcej, tym rzadziej. Zarówno umieralność, jak i zachorowalność płodów, noworodków i matek jest wyższa niż w przypadku ciąż pojedynczych. Ryzyko rozwinięcia powikłań związanych z adaptacją ciała ciężarnej do rozwoju mnogiej ciąży jest duże, dlatego każda wymaga wzmożonej kontroli i wnikliwej opieki.
Okres ciąży jest tym w życiu kobiety, w którym ze szczególną uwagą powinna ona skupić się na odżywianiu. Niestety, nawet najlepiej skomponowany jadłospis nie będzie w stanie dostarczyć wszelkich niezbędnych witamin i składników odżywczych, które zarówno jej organizm, jak i organizm rozwijającego się dziecka będą potrzebować. Tempo życia, brak dostępu do wartościowych składników, ale i słabe wzorce żywieniowe, które nagminnie stosowane są w dzisiejszych czasach, utrudniają zapewnienie niezbędnych elementów dobrej diety.
Zbliżający się sezon jesienno-zimowy jak co roku czyha na najmłodszych pacjentów z niezliczoną ilością infekcji górnych dróg oddechowych. Jak zawsze mamy nadzieję, że tylko tych lżejszych, jednak w przypadku każdej przypadłości związanej z zatkanym nosem jego higiena jest kluczem do poprawy samopoczucia małego człowieka. Pośród licznych umiejętności i ogromu wiedzy, jaką młody rodzic powinien posiąść, jest pielęgnacja nosa dziecka. Temat prosty, a jednak często wyjaśniany w sposób skomplikowany i wywołujący niepotrzebny stres. Położna jest tą osobą, która przekaże rodzicom zasady opieki nad dzieckiem możliwie przystępnie i logicznie, by te podstawowe codzienne czynności nie były czymś wybitnie skomplikowanym, a w łatwy i niemal automatyczny sposób pomagały zadbać o dziecko i wychwycić pierwsze nieprawidłowości. Niby jest to czynność dnia codziennego, jednak jeśli dostajemy w ramiona malutkiego człowieka i bliżej przyjrzymy się jego noskowi, pojawia się przez chwilę niepewność.
Na temat prawidłowego odżywiania, również w ciąży, powstała niezliczona ilość badań, opracowań i artykułów. Pomimo ogromnej liczby przystępnych źródeł wiedzy tempo życia i często wymagający sporego wysiłku dostęp do wartościowego pożywienia sprawiają, że nasza dieta jest uboga w dobrej jakości składniki odżywcze. Na to, jak rozwijać się będzie dziecko, ma wpływ zarówno to, co je kobieta, jak i to, jaki jest jej styl życia. Co więcej, znaczenie ma również okres przed zajściem w ciążę.
W czasach łatwego dostępu do potężnej dawki wiedzy rzeczy proste, jak higiena, mogą zostać pominięte, a są niezwykle ważne. Zadaniem położnej jest przekazanie rodzicom zasad opieki nad dzieckiem możliwie przystępnie i logicznie, by te podstawowe codzienne zabiegi nie wydawały się czymś wybitnie skomplikowanym, a w prosty sposób pomagały zadbać o dziecko i wychwycić pierwsze nieprawidłowości.
Jednym z często poruszanych przez rodziców tematów jest częstotliwość wypróżnień u ich dzieci. Noworodek, a potem niemowlę, zwykle wypróżnia się znacznie częściej niż osoby dorosłe, co dla niedoświadczonego rodzica bywa wyzwaniem. W teorii układ pokarmowy każdego człowieka pracuje podobnie, w rzeczywistości jednak nasze indywidualne cechy mocno przekładają się na kwestię wypróżnień. Już czas wydalenia pierwszego stolca – smółki nawet u zdrowych noworodków jest różny. Część dzieci niezwłocznie po pokonaniu kanału rodnego i przystawieniu do piersi wydala po raz pierwszy. Inne potrzebują nawet 2–3 dób, by opróżnić jelita. Owszem, jest to mocno związane z czasem trwania ciąży i tempem rozpoczynania się laktacji, jednak również cechy indywidualne są nie bez znaczenia. Konieczne wydaje się szybkie przystawienie do piersi, by odpowiednio wcześnie stymulować laktację i aby ta była w stanie zabezpieczyć potrzeby dziecka i pomóc w regulacji wypróżnień.