Jak wynika z dostępnych danych statystycznych, suplementy diety wdraża się u nawet 78%–98% kobiet w ciąży (dotyczy to Amerykanek, Kanadyjek i Australijek, ale liczby te wyglądają bardzo podobnie również w Polsce). Mimo wszystko warto zadać sobie pytanie, czy te preparaty zawsze są jedyną i konieczną opcją.
Po pierwsze: zbilansowana dieta
Bardzo ważne jest, aby pamiętać, iż suplementy zawsze powinny być uzupełnieniem zróżnicowanego jadłospisu, a nie jego zastępstwem. Z bieżących rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (w skrócie: PTGiP) wynika, że głównym źródłem witamin i minerałów u kobiety w ciąży musi być właśnie zbilansowana dieta. Ponadto, jeśli kobieta jest zdrowa, ma dobre wyniki i nie stwierdzono u niej żadnych niedoborów, to nie jest wskazane wdrażanie preparatów uzupełniających składniki odżywcze, chyba że lekarz zaleci inaczej. Płynie z tego bardzo jasny wniosek – suplementy diety są zarezerwowane dla pań, u których wystąpiły właściwe wskazania medyczne do ich stosowania.
Jeśli u ciężarnej stwierdzi się potrzebę suplementacji, to z pewnością będzie się to skupiało wokół zaledwie pięciu składników odżywczych, w tym przypadku: żelaza, kwasu dokozaheksaenowego, witaminy D, jodu i kwasu foliowego. Jednak wysokość dawek pozostaje tutaj ściśle uzależniona od indywidualnych potrzeb danej pacjentki.
Po drugie: żelazo
Suplementacja żelazem jest jak najbardziej wskazana, a w części przypadków nawet konieczna, jednak tylko w stanach niedoboru tego pierwiastka przed 16. tygodniem ciąży. Prawdą jest, że w okresie oczekiwania na potomka wiele kobiet doświadcza tego konkretnego niedoboru, ale zawsze zanim włączy się do jadłospisu preparaty zawierające żelazo należy wykonać stosowane badania i postępować zgodnie z zalecaniami lekarza prowadzącego. Niedobory żelaza w czasie ciąży mogą prowadzić m.in. do:
- rozwinięcia się niedokrwistości syderopenicznej,
- hipotrofii płodu,
- przedwczesnego porodu,
- rozmaitych zaburzeń czynności skurczowej macicy podczas rodzenia.
O niedostatku żelaza mówimy w sytuacjach, gdy poziom hemoglobiny jest niższy niż 11 g/dl oraz gdy towarzyszy temu obniżenie stężania ferrytyny (tj. < 60 µg/l). Jeśli wynik badań przeprowadzonych u ciężarnej jest taki, jak opisany powyżej, lekarz powinien zalecić włączenie suplementów z żelazem do codziennej diety, uprzednio rzecz jasna ustalając odpowiednią dawkę tej substancji. *Ferrytyna to część układu białek odpowiadających za właściwą gospodarkę żelazem w ludzkim organizmie.
Warto pamiętać, że poziom ferrytyny wskazuje, jak wygląda stan zapasów żelaza u danej pacjentki. Co to oznacza? Otóż to, że w przypadku kobiet, u których stężenie ferrytyny wynosi od 60 do 70 µg/l, najpewniej nie dojdzie do wystąpienia niedoboru tego kluczowego pierwiastka. Oczywiście wówczas nie ma najmniejszej potrzeby przyjmowania preparatów zawierających żelazo.
Kiedy jednak takie suplementy mogą okazać się konieczne? Gdy stężenie ferrytyny będzie na poziomie niższym niż wskazane wcześniej 60 µg/l. Takim pacjentkom najprawdopodobniej zostaną zalecone odpowiednie środki. W przypadku kobiet po 16. tygodniu ciąży będą to niewielkie dawki, zwykle nie wyższe niż 30 mg na dobę.
Dlaczego tak się dzieje?
Niedobory żelaza w czasie ciąży są tak powszechne, ponieważ w czasie jej trwania bardzo wzrasta zapotrzebowanie organizmu na ten konkretny składnik. To z kolei wynika z kwestii dość oczywistej, czyli z potrzeb rozwijającego się w ciele kobiety płodu.
Jednak to nie wszystko. Innym czynnikiem wpływającym na taki stan rzeczy jest to, że w okresie oczekiwania na dziecko zwiększa się objętość mięśnia miednicy. Wszytko to znacznie komplikuje proces pozyskiwania żelaza wyłącznie z żywności i właśnie dlatego niekiedy bywa konieczne przyjmowanie zawierających go suplementów diety.
Zbyt wysoka podaż żelaza i wynikające z tego zagrożenia
Jak już wspomniano, nie zaleca się suplementacji żelazem w sytuacjach, gdy u ciężarnej nie stwierdzono jego wyraźnych niedoborów. Dlaczego? Ponieważ gdy w organizmie jest zbyt wysokie stężenie żelaza, powoduje to nasilenie się procesu utleniania (tj. wystąpienia uszkodzeń komórkowych), a to z kolei może sprzyjać rozwojowi:
- insulinooporności,
- cukrzycy typu II,
- cukrzycy ciążowej.
Suplementacja żelazem nigdy nie powinna mieć charakteru profilaktycznego, gdyż w takiej f...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
