Bifidobakterie przekazywane są dziecku w czasie karmienia piersią, kształtując jego układ odpornościowy. To jedne z pierwszych bakterii, które pojawiają się w przewodzie pokarmowym zdrowego noworodka, stanowiąc nawet 95% populacji jego mikroflory jelitowej w okresie karmienia piersią [1, 2]. Pierwsze 1000 dni od momentu poczęcia przez okres ciąży aż do 2. r.ż. dziecka, ma największy wpływ na prawidłowy rozwój układu odpornościowego dziecka.
Mleko matki jest jednym ze źródeł bakterii zasiedlających ekosystem jelitowy dziecka, którego budowa rozpoczyna się już w momencie porodu. Przewód pokarmowy noworodka zasiedlają wówczas głównie bakterie tlenowe. Karmienie piersią powoduje rozbudowę tego systemu o bakterie beztlenowe. Ustalanie pełnego profilu mikrobioty u dziecka trwa do 2.–3. roku życia, natomiast ok. 7. roku życia mikrobiota przyjmuje już względnie ostateczny kształt. Na proces kształtowania mikrobioty jelitowej, a tym samym na prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy w jelicie, wpływa wiele czynników, tj.: rodzaj porodu (cesarskie cięcie/poród naturalny), sposób karmienia (mleko modyfikowane/mleko matki), stosowane leki (szczególnie antybiotyki), stres czy brak kontaktu ze skórą matki.
Nieprawidłowy skład mikrobioty jelitowej u noworodków po cięciu cesarskim może mieć wpływ na wystąpienie w późniejszym okresie życia takich chorób jak: alergia, atopia, astma, otyłość, nieswoiste zapalenia jelit, autyzm oraz cukrzyca typu 2.
Jak wynika z najnowszych badań, w ostatnim trymestrze ciąży bakterie z rodzaju Bifidobacterium jak i Lactobacillus migrują (tzw. translokacja) z jelit matki do specjalnych obszarów w gruczole piersiowym i stamtąd przedostają się do mleka kobiety przez naczynia limfatyczne i krew, by później zasiedlić układ pokarmowy dziecka. W jelitach dzieci karmionych naturalnie znajduje się 10-krotnie więcej Bifidobakterii niż u dzieci karmionych sztucznie.
Warto pamiętać, że już jednorazowa dawka antybiotyku ma wpływ na zaburzenie składu prawidłowej mikrobioty jelit oraz skład mleka matki [3]. Z uwagi na spadek miana Bifidobakterii, na skutek towarzyszących ciąży dolegliwości fizjologicznych (tj. wzdęcia, gazy) oraz ryzyko antybiotykoterapii śród- i okołoporodowej, specjalistyczną, doustną probiotykoterapię warto rozpocząć już od II trymestru ciąży, kontynuując ją do 6. miesiąca karmienia piersią.
Bakteriami probiotycznymi dedykowanymi dla kobiet w ciąży z wyboru są rodzaje: Bifidobacterium oraz Lactobacillus. W praktyce klinicznej najczęściej stosowane są szczepy: B. lactis BS01, B. breve BR03, B. infantis, B. bifidus, B. longum oraz L. rhamnosus GG czy L. acidophilus LA02 [4].
Do szczepów, które wykazują potwierdzone klinicznie korzystne efekty w leczeniu zaparć należy wymienić B. lactis BS01 (LMG P-21 384), B. breve BR03 (DSM 16 604) [5, 6].
Bakterie probiotyczne z gatunku Bifidobacterium przyczyniają się również do zwiększenia przyswajalności składników mineralnych pożywienia takich jak: wapń, magnez i żelazo, co jest szczególnie ważne w okresie ciąży, karmienia piersią oraz w wieku rozwojowym. Niektóre ze szczepów Bifidobacterium, tj.: Bifidobacterium lactis BA05 (DSM 18 352), wykazują zdolność do endogennej produkcji kwasu foliowego [7, 8] oraz przywracania eubiozy jelit, co stanowi niebywałą zaletę dla ciężarnej i jej dziecka.
Pomimo wysokiej świadomości kobiet w okresie ciąży i karmienia, zapewnienie prawidłowego odżywienia w czasie laktacji nie zawsze jest możliwe. Nawet zbilansowana dieta nie zawsze jest wystarczająca, by zapewnić odpowiedni poziom wszystkich składników odżywczych i regulacyjnych, tj. witaminy, składniki mineralne czy bakterie probiotyczne.
Liczne badania dowodzą, że Bifidobakterie w ciąży mogą prowadzić do zmniejszenia: ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej, nadmiernego przyrostu masy ciała czy alergii u dzieci.
Korzyści ze stosowania probiotyków z w ciąży dla dziecka:
- Kształtowanie układu odpornościowego.
- Ograniczenie infekcji.
- Redukcja kolek.
- Zmniejszenie ryzyka otyłości.
Korzyści ze stosowania probiotyków z Bifidobacterium w ciąży dla matki:
- Ograniczenie zaparć i wzdęć.
- Zmniejszenie ryzyka cukrzycy ciążowej.
- Redukcja infekcji Candida.
- Zmniejszenie stanów zapalnych.
Wybierając specjalistyczny preparat probiotyczny, warto zwrócić uwagę, by był to produkt specjalnie przeznaczony dla kobiet w ciąży i karmiących piersią, zawierający połączenie szczepów z rodzaju: Lactobacillus i Bifidbacterium. Szczepy w nim zawarte powinny mieć wskazane na opakowaniu kody taksonomiczne (np. Bifidobacterium breve BR03, DSM 16 604), co oznacza, że są one przebadane i wykazują właściwości poparte tymi badaniami, gwarantując bezpieczeństwo stosowania dla matki i jej dziecka.
Dodatkowo probiotyk dla ciężarnych i karmiących powinien zawierać w swym składzie odpowiednie podłoże, umożliwiające wzrost probiotycznych bakterii. Taki preparat jest wówczas synbiotykiem. Nie bez znaczenia pozostaje też odpowiednie opakowanie. Tylko blistry aluminiowe, chronią przed dostępem światła i wilgoci, zapewniając trwałość użytych szczepów.
Specjalistycznym synbiotykiem dla kobiet w ciąży i matek karmiących, spełniającym wymogi bezpieczeństwa stosowania jest Lactinova® mama zawierający w swoim składzie przebadane klinicznie szczepy bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus oraz innowacyjne podłoże Fibregum™. Produkt posiada pozytywną rekomendację Ekspertów w dziedzinie ginekologii, położnictwa i gastroenterologii [9].
W świetle obecnych badań i rekomendacji probiotykoterapia w ciąży staje się nowym standardem postępowania medycznego i dietetycznego.
Bibliografia
- Gibson G.R. et al.: Dietary modulation of the human colonic microbiota: introducing the concept of prebiotics. J Nutr 125: 1401–1412.
- Favier C.F. et al.: Development of bacterial and bifidobacterial communities in feces of newborn babies. Anaerobe 9: 219–229.
- Hermansson H. et al. Breast Milk Microbiota Is Shaped by Mode of Delivery and Intrapartum Antibiotic Exposure, Frontiers in Nutrition, 2019.
- Beneficial Microbes 2013 4:1, 17–30 Kamińska-El-Hassan E. i wsp.: Komponenty komórkowe mleka kobiecego, Post N Med 2017; XXX(09): 493–499.
- Roberfroid M.B. (2000) Prebiotics and probiotics: are they functional foods? Am J Clin Nutr 71: 1682–1687.
- Scholz-Ahrens K.E., Schaafsma G., van den Heuvel EGHM, Schrezenmeir J. (2001) Effects of prebiotics on mineral metabolism. Am J Clin Nutr 73: 459–464.
- Strozzi G.P. and Mogna L. Quantification of folic acid in human faeces after administration of Bifidobacterium probiotic strains. Journal of Clinical Gas- troenterology, 2008; 42:179–184.
- Pompei A., Cordisco L., Amaretti A., Zanoni S., Raimondi S., Matteuzzi D., Rossi M.: Administration of Folate-Producing Bifidobacteria Enhances Fo- late Status in Wistar Rats. Journal of Nutrition 2007 Dec, Vol.137, 12:2742– 2746.
- Seremak-Mrozikiewicz A. et al.: Doustne stosowanie probiotyku Lactinova® mama w okresie perinatalnym – Ocena Zespołu Ekspertów i Rekomendacje Towarzystwo na Rzecz Rozwoju Badań w Perinatologii i Ginekologii, 2021.
