Wmyśl tego dokumentu każda ciężarna w toku edukacji przedporodowej powinna być informowana i instruowana w temacie lekowego i bezlekowego leczenia bólu, a tym bardziej pozycji wykorzystywanych w porodzie, aktywnego rodzenia, co stanowi absolutnie niezbędną bazę dla dobrego porodu. Rozporządzenie jasno stawia sprawę i mówi, że rodząca ma prawo do łagodzenia bólu porodowego [2]. Narzuca na placówkę przyjmującą pacjentkę do porodu obowiązek informowania jej w sposób dla niej zrozumiały o przebiegu porodu, metodach łagodzenia bólu porodowego i ich dostępności na swoim terenie. Leczenie bólu porodowego ma odbywać się z uwzględnieniem stanu klinicznego podopiecznej, stopniowaniem aplikowania leków oraz wsparciem w doborze metody.
W każdej placówce obie drogi łagodzenia bólu – farmakologiczna i niefarmakologiczna – powinny być dostępne. Pomimo iż nie jest to podstawowy temat tego artykułu, warto wspomnieć, że już jako pierwszą metodę niefarmakologicznego łagodzenia bólu Standard wymienia poród aktywny w dogodnej dla rodzącej pozycji, z wyszczególnieniem spacerowania, kołysania czy pozycji wertykalnych uwzględniających takie pomoce, jak: gumowa piłka, worek sako, drabinki, materace, sznury czy w późniejszym etapie stołek porodowy. Mowa w nim jest również o technikach oddechowych i ćwiczeniach relaksacyjnych, pracy fizjoterapeutycznej, takiej jak: masaż, praca temperaturą, elektrostymulacja TENS czy immersja wodna. Wymienia się również akupunkturę i akupresurę. W zastosowaniu technik łagodzenia bólu porodowego potrzebna jest pomoc personelu, jednak nie bez znaczenia staje się aktywny udział osoby towarzyszącej, dobrze i świadomie przygotowanej do tej roli. Warto wspomnieć o wartości, jaką jest świadome przygotowanie rodzącej do porodu, ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy dotyczącej właśnie znaczenia bólu – z czego wynika i jak można już na etapie ciąży pracować nad swoimi możliwościami jego kontroli (np. hipnoporód).
Myślę, że każda pracująca na sali porodowej położna zgodzi się ze mną, że dobrze przygotowana pacjentka, znająca możliwości, którymi dysponuje na sali porodowej i chętna do współpracy właśnie w zakresie aktywnego porodu ma większe szanse na powodzenie i spełnienie swoich życzeń o dobrym porodzie.
Jednak nie zawsze aktywność na sali porodowej, nasze starania, a nawet praca pacjentki, będą w stanie w satysfakcjonujący sposób zmniejszyć doznania bólowe, które towarzyszą przyjściu na świat dziecka. Każdy z nas, niezależnie od płci i wieku, ma inne doświadczenia bólowe, inne nastawienie i próg tego, co jest w stanie znieść, a co stanowi zbyt duże bólowe obciążenie dla jego organizmu.
W sytuacji kiedy fizyczne i mentalne działania nie przynoszą oczekiwanych efektów, konieczne może być zastosowanie metod farmakologicznych, które w pewnym stopniu (w zależności do zastosowanego środka) zmniejszają przykre doznania. Od lat farmakologiczne metody leczenia bólu porodowego są istotnym elementem opieki nad rodzącą, a ich rodzaje ewoluują, choć nie tak bardzo, jak chciałybyśmy tego jako przyszłe matki. Zastosowanie konkretnych środków powinno być uzależnione od potrzeb pacjentki, jej stanu zdrowia i sytuacji klinicznej. Bez dokładnej informacji o tym, jaki jest postęp porodu, dobór metody może być nietrafiony i zamiast pomóc, mocno utrudni dalsze działania.
Standard opieki okołoporodowej w kwestii farmakologicznych sposobów niwelowania bólu porodowego wyróżnia:
- analgezję wziewną,
- dożylne lub domięśniowe stosowanie opioidów,
- analgezję regionalną i miejscową.
Choć Standard nie przewiduje stosowania leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, należy o nich pamiętać, gdyż są powszechnie stosowane. Ze względu na niekorzystny wpływ na płód przeciwwskazane są leki zawierające kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, pyralgina. Bezwzględnie zakazane są pochodne fenylobutanolu (Butapirazol). Stanowią one zagrożenie dla płodu i zdrowia ciężarnej.
Warto nadmienić, że istnieją polskie rekomendacje w kwestii postępowania przeciwbólowego w ginekologii i położnictwie (z 2007 r.). Jest w nich zapisane,
iż zastosowanie NLPZ w I trymestrze ciąży zwiększa ryzyko poronienia, zatem nie zaleca się ich stosowania.
W II trymestrze można zastosować diklofenak lub indometacynę, jednak tylko w szczególnych przypadkach. NLPZ są przeciwwskazane w III trymestrze ciąży, a co za tym idzie – w leczeniu bólu porodowego [1].
Lekiem powszechnie stosowanym w leczeniu słabego bólu porodowego (zwykle w początkowych fazach pierwszego okresu porodu) jest paracetamol – lek z grupy przeciwbólowych niedziałających przeciwzapalnie. Jego działanie znajduje zastosowanie w leczeniu bólu jedynie o umiarkowanym nasileniu, jednak bezpieczeństwo tego leku w stosunku zarówno do rodzącej, jak i płodu oraz bogate doświadczenie w jego stosowaniu powodują, iż jest on często ordynowany.
Analgezja wziewna jest metodą szeroko stosowaną na salach porodowych. Inhalowanie podtlenku azotu wymieszanego z tlenem w stosunku 1:1 działa zarówno przeciwbólowo, jak i uspokajająco. Pacjentka w łatwy sposób jest w stanie kontrolować ilość wdychanego gazu. Dobrze przeprowadzony instruktaż oddychania przy użyciu tego środka oraz odpowiednie zastosowanie może (poza farmakologicznym działaniem) przynieść pozytywny skutek w postaci wyrównania oddechu. Jednak nieprawidłowe, zbyt intensywne inhalowanie może nasilić skutki uboczne, jak: nudności i zawroty głowy. Mimo to korzyści, jakimi są: szybkie działanie przy bardzo dużej łatwości użycia, możliwość długotrwałego stosowania podczas porodu i brak wpływu na noworodka, powodują, iż jest to metoda warta zastosowania.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego wskazuje na konieczność dodatkowego monitorowania stanu ogólnego rodzącej i pło...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
