Nietrzymanie moczu w ciąży i po porodzie

Problem z kontynencją moczu negatywnie wpływa na jakość życia kobiety, szczególnie w aspekcie społecznym i seksualnym. Według badań ryzyko nietrzymania moczu w ciąży jest związane z liczbą przebytych ciąż, rodzajem poprzednich porodów, wiekiem rodzącej, tygodniem ciąży, wskaźnikiem BMI, przewlekłymi zaparciami, przewlekłym kaszlem, wcześniejszym zakażeniem dróg moczowych [13, 14]. Wiele badań wykazało, że kobiety, które mają zaburzoną kontynencję moczu w ciąży, prezentują też większe ryzyko nietrzymania moczu po porodzie [7, 8, 9, 13].
Według International Continence Society (ICS) wyróżnia się trzy główne rodzaje nietrzymania moczu:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu – wyciek moczu obserwuje się w trakcie wysiłku, któremu towarzyszy zwiększone ciśnienie śródbrzuszne (kaszel, kichanie, skoki, dźwiganie, śmiech itp.),
• naglące nietrzymanie moczu – wyciek moczu poprzedzony jest nagłą, niemożliwą do opanowania potrzebą oddania moczu,
• mieszane nietrzymanie moczu – połączenie dwóch powyższych [17].
   

Najczęstszym rodzajem nietrzymania moczu w ciąży i po porodzie jest wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM). Wyróżnia się 3 stopnie WNM:

1. popuszczenie moczu pod wpływem dużego wysiłku (aktywność fizyczna, kaszel, kichanie, dźwiganie itp.);
2. popuszczenie moczu przy lekkich czynnościach (np. wstawanie z krzesła, chodzenie);
3. niekontrolowany wyciek moczu także w pozycji leżącej [18].

Nasilenie wysiłkowego nietrzymania moczu wzrasta wraz z progresją ciąży od pierwszego do trzeciego trymestru [6].
Morkved i Bø z Norwegii stwierdzili, że częstość występowania WNM w czasie ciąży wynosiła 42%. Według tego samego badania inkontynencja moczu występowała nadal 8 tygodni po porodzie i dotyczyła 38% badanych [10].
Według van Brummena i in. kłopoty z objawami dolnych dróg moczowych występowały najczęściej w 36 tygodniu ciąży i dotyczyły kobiet nawet rok po porodzie [1].

Patogeneza

Ciąża ma znaczący wpływ na funkcję dolnych dróg moczowych i mięśni dna miednicy (PFM, pelvic floor muscle).
Zmiany fizjologiczne w przebiegu ciąży, takie jak nacisk rosnącej macicy i masy płodu na mięśnie dna miednicy wraz ze zmianami hormonalnymi (poziom progesteronu, estrogenu i relaksyny), mogą prowadzić do zmniejszenia siły oraz funkcji PFM. Siła tych mięśni wg badań spada w tempie 22–35%, począwszy od 20 tygodnia ciąży, co prowadzi do zaburzonej funkcji zwieracza cewki moczowej [16]. Stąd gdy ciśnienie w jamie brzusznej wzrasta wraz z kaszlem, kichaniem czy śmiechem, zwieracz cewki moczowej nie jest wystarczająco silny, aby utrzymać zamknięcie cewki, czego wynikiem jest wyciek moczu [3, 11].

Zapobieganie nietrzymaniu moczu w czasie ciąży i po porodzie

Profilaktyka nietrzymania moczu w trakcie ciąży i po porodzie polega na unikaniu czynników zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej, które doprowadzają do obciążenia dna miednicy. Powinna obejmować:

• korektę postawy ciała;
• zakaz dźwigania (do 6 miesięcy po porodzie kobieta powinna nosić jedynie dziecko);
• profilaktykę przeciwzaparciową – zadbanie o dietę w celu uzyskania regularności wypróżnień, stosowanie pozycji kucznej w trakcie oddawania stolca (podkładanie podnóżka pod stopy), co zwiększa kąt Parksa i ułatwia wypróżnie...