Kikut pępowinowy to pozostałość pępowiny, część, która pozostaje przy dziecku po narodzinach. Pępowina to elastyczna struktura przypominająca sznur, który łączy płód z łożyskiem w czasie ciąży. Jest elementem, który odgrywa istotną rolę w rozwoju dziecka. Składa się z trzech naczyń krwionośnych: dwóch tętnic pępkowych i jednej żyły pępkowej, otoczonych przez galaretowatą tkankę nazywaną galaretą Whartona, która chroni naczynia krwionośne głównie przed uciśnięciem i zaburzeniem przepływu. Dzięki pępowinie zapewniany jest transport składników odżywczych i tlenu z matki do płodu i usuwanie produktów przemiany materii w odwrotnym kierunku. Umożliwia poruszanie się i stabilizację płodu wewnątrz macicy. Grubość i długość pępowiny są cechami indywidualnymi, zwykle osiąga nieco ponad 50 cm długości i 1–2 cm grubości, zaraz po urodzeniu jest biaława z wyraźnie zaznaczonymi naczyniami, które po ustaniu tętnienia zapadają się. Pełni absolutnie niezbędną funkcję podczas życia płodowego, jednak w momencie narodzin dziecka staje się już niepotrzebna. Zgodnie ze Standardem Opieki Okołoporodowej jej zaciśnięcie następuje po ustaniu tętnienia, jednak nie wcześniej niż po upływie jednej minuty od urodzenia dziecka. Zabieg ten wykonywany jest jałowymi narzędziami [1]. Od strony brzucha noworodka pozostawia się 2–3-centymetrowy fragment, za którym zaciska się klamerkę, a drugą – po kolejnych kilku centymetrach. Pomiędzy zaciskami pępowina jest przecinana, jeszcze przed urodzeniem się łożyska. Z naczyń łożyskowego fragmentu pępowiny możliwe jest pobranie krwi w celu zbadania zarówno łożyskowej krwi tętniczej, jak i żylnej, by ocenić te parametry pod kątem dotlenienia urodzonego noworodka. Po odpępnieniu kikut jest osuszany i zaopatrywany jałowymi gazikami.
Warto w tym miejscu podkreślić, że moment ustania tętnienia pępowiny i jej przecięcia jest niesłychanie ważny w życiu człowieka. To właśnie on oznacza rozpoczęcie samodzielnego funkcjonowania nowo narodzonego organizmu. Zmienia się funkcjonowanie praktycznie wszystkich układów, a zdarzenie to jest nieodwracalne. Znając zalety późnego, dobrze przeprowadzonego odpępnienia, możemy wspomóc dalszy rozwój dziecka. Należą do nich:
- zwiększone nawodnienie i zapasy żelaza,
- profilaktyka niedokrwistości i mniejsze ryzyko niedokrwistości w pierwszych miesiącach życia,
- lepsza i łagodniejsza adaptacja do życia pozamacicznego dzięki stabilności krążeniowej, a także mniejsze ryzyko problemów oddechowych,
- ochrona przed hipotermią dzięki transferowi krwi o temperaturze matki,
- ostatni moment na przekazanie wsparcia dla zdrowia układu odpornościowego poprzez przekazanie immunoglobulin.
Również dla matki opóźnienie tego procesu może mieć korzyści, chociażby przez zwiększenie poczucia więzi i łatwiejszą regenerację krótko po wielkim wysiłku porodowym.
Kikut po porodzie jest wilgotny i białoniebieskawy tylko przez kilka godzin, następnie z każdą kolejną godziną robi się coraz bardziej brunatny, brązowy i obsycha. Po upływie doby zwykle przypomina brązowy strup, jest suchy i sztywny. Po wyschnięciu kikuta i znajdujących się w nim naczyń możliwe jest bezpieczne usunięcie klamerki zabezpieczającej pępowinę po porodzie. Zwykle procedura ta wykonywana jest jeszcze w szpitalu. Jednak jeśli stan kikuta budzi wątpliwości, czy aby na pewno jest on w pełni suchy, klamerka może pozostać przy brzuchu dziecka, a jej zdjęciem zajmie się położna podstawowej opieki zdrowotnej podczas pierwszej wizyty (jest to kolejny element, który pokazuje istotę szybkiego informowania położnej POZ przez pacjentkę/szpital, by umożliwić patronaż w krótkim czasie od wypisu).
Zaraz po narodzinach, dokładnie tak jak skóra noworodka, kikut jest kolonizowany przez nową, zewnętrzną, niechorobotwórczą florę bakteryjną. Już na sali porodowej niesłychanie istotna jest dbałość o jego niezabrudzenie. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest umożliwienie jak najdłuższego kontaktu skóra do skóry noworodka i matki, by dać jak najwięcej możliwości na prawidłowy jego przebieg. Zasiedlenie okolicy kikuta pępowinowego przez bogatą, fizjologiczną florę utrudnia osiedlenie się tam patogenów i zapobiega dalszym powikłaniom. Szczególnie obawiamy się tu bakterii beztleno...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
