Odparzenie pieluszkowe dotyka dzieci w okresie pieluchowania, czyli od 1. dnia życia aż do ukończenia 2. roku życia. Przyczyn uszkodzeń naskórka jest wiele – od otarć wywołanych przez zbyt ciasną pieluchę, poprzez niedokładną pielęgnację krocza, nadwrażliwość na materiały, z których składa się pielucha, odmienną budowę skóry dziecka w porównaniu ze skórą dorosłego, po nieustanny kontakt pośladków z drażniącym działaniem substancji zawartych w moczu i kale. Głównym działaniem prewencyjnym i leczniczym jest utrzymywanie krocza w nienagannej czystości, częsta zmiana pieluszki, regularne wietrzenie pośladków oraz używanie czystej wody do przemywania krocza podczas przewijania. Samo odparzenie przyjmuje postać czerwonej plamy, a następnie pojawiają się żywoczerwone pęcherze i wżery, niejednokrotnie ropiejące, jątrzące się i bolesne. Zaniedbane lub nieprawidłowo leczone odparzenie pieluszkowe może stać się podwaliną rozwoju zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego, a stany te wymagają interwencji lekarskiej, nierzadko dermatologa dziecięcego. W skrajnych przypadkach stosuje się antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, a nawet leczenie chirurgiczne [1].
Skóra, zwana również układem powłokowym, jest jedną z największych struktur w organizmie człowieka. Dojrzewa w ciągu pierwszych 3 lat życia dziecka, finalnie zajmując prawie 2 m2 powierzchni i osiągając grubość nawet 5 mm, w zależności od okolicy ciała. Pełni wiele istotnych funkcji, takich jak:
- funkcja barierowa – czyli ochrona struktur wewnętrznych organizmu przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi poprzez zachowanie ciągłości, a także fizyczna bariera przed substancjami chemicznymi i patogenami chorobotwórczymi, dzięki porom istnieje jednak możliwość transportu substancji chemicznych przez skórę;
- funkcja regulacyjna – dzięki aktywności gruczołów potowych oraz wpływowi na gospodarkę wodno-elektrolitową, skóra reguluje temperaturę organizmu, nie dopuszczając do przegrzania;
- funkcja absorbcyjna i wydzielnicza – dzięki porom, skóra wchłania wiele substancji z otoczenia, np. zanieczyszczenia, substancje toksyczne czy leki. Dzięki przydatkom skóry, układ powłokowy pokryty jest warstwą potu i łoju, który nawilża i natłuszcza naskórek, tworząc dodatkową barierę ochronną dla wnętrza organizmu;
- udział w przemianach witaminowych, głównie w zakresie produkcji witaminy D3;
- udział w procesach immunologicznych dzięki obecności komórek układu odpornościowego;
- funkcja ekspresyjna poprzez zachowanie mimiki twarzy [2].
Istotny wpływ na rozwój układu powłokowego ma właściwa pielęgnacja w pierwszych latach życia malucha, a opiera się na stosowaniu nieagresywnych środków myjących, regularnej, lecz niezbyt częstej kąpieli całego ciała, unikaniu nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne, unikaniu obcisłej odzieży wykonanej z syntetycznych włókien oraz zapewnieniu dopływu powietrza do skóry pośladków [3]. Działania prewencyjne są odpowiedzią na specyficzną budowę skóry małego człowieka, głównie ze względu na luźne połączenie poszczególnych warstw naskórka. W porównaniu ze skórą osoby dorosłej, skóra noworodka jest cieńsza, pozbawiona dostatecznej liczby włókien kolagenowych, elastynowych, komórek barwnikowych (melanosomów), a jej gruczoły potowe są nieaktywne. Ponadto cienka bariera hydrolipidowa naskórka (u wcześniaków wręcz nieobecna) łatwo ulega uszkodzeniu, a luźno połączone komórki naskórka predysponują do występowania odczynów pęcherzowych czy otarć (tab. 1). Im wcześniej urodzone dziecko, tym silniejsza nadwrażliwość układu powłokowego na wszelkie błędy pielęgnacyjne oraz trudność w odbudowie hydrolipidowego płaszcza ochronnego [2].
W myśl definicji odparzenie nie jest terminem medycznym. To potoczne określenie stanu zapalnego skóry, który powstał w wyniku działania podwyższonej temperatury i wilgotności. W przypadku noworodków i niemowląt (a zwłaszcza przedwcześnie urodzonych) istotnym czynnikiem ryzyka jest różnica w odczynie pH skóry w porównaniu ze skórą dojrzałą. U noworodków donoszonych waha się w granicach od 4,5 do 6, u wcześniaków zaś od 6,3 do 6,7 [3]. Wymienione warunki stwarzają idealne środowisko sprzyjające namnażaniu patogenów chorobotwórczych – bakterii i grzybów, a panują zwłaszcza w miejscach narażonych na czynniki fizyczne, takie jak: przylegające do siebie fałdy skóry, tarcie, nadmierna potliwość. Pieluszkowe zapalenie skóry szczególnie często pojawia się u dzieci i osób leżących, u których dokładna pielęgnacja krocza i pośladków jest utrudniona. Pojawia się przekrwienie narażonej okolicy, następnie obrzęk podrażnionych tkanek oraz sączenie, któremu towarzyszy świąd, ból i pieczenie. Oprócz pośladków, okolicami szczególnie podatnymi są pachwiny i fałdki skórne [2]. Czynnikiem etiologicznym może być również niekontrolowany rozrost grzybów, stanowiących skład naturalnej mikroflory skóry. Wyróżnić można zatem dwa podtypy zapalenia pieluszkowego – kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia oraz zapalenie skóry związane z drożdżycą. Szczyt zachorowań przypada na noworodki i niemowlęta do uk...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
