Wśród długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (LC-PUFA) wyróżniamy kwasy omega-3, -6, -7 i -9, które różnią się budową chemiczną, a dokładnie miejscem występowania wiązania podwójnego. Spośród nich najbardziej popularne i najpowszechniej występujące w żywności są kwasy omega-3, omega-6 oraz omega-9. Z kolei do najważniejszych związków w rodzinie omega-3 należą kwas alfa-linolenowy (ALA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz dokozaheksaenowy (DHA). Jakie produkty są źródłem kwasów omega-3 oraz jaki wpływ wywierają na organizm matki i dziecka w trakcie ciąży oraz laktacji? O tym w dzisiejszym artykule.
Funkcje fizjologiczne kwasów omega-3
Kwasy omega-3 wchodzą w skład błon komórkowych, dzięki czemu pełnią funkcję budulcową. Kwas DHA jest elementem fosfolipidów błon komórek nerwowych oraz siatkówki oka, natomiast kwas EPA stabilizuje jego obecność we wspomnianych strukturach. Dodatkowo uczestniczą w wielu przemianach metabolicznych oraz są prekursorami licznych substancji biologicznie czynnych, dzięki czemu pośrednio biorą udział w utrzymywaniu prawidłowego przewodnictwa nerwowego, regulują ciśnienie krwi oraz proces jej krzepnięcia, a także wykazują działanie przeciwzapalne [1]. Kwasy omega-3 są powszechnie wykorzystywane w terapii chorób o podłożu zapalnym oraz układu sercowo-naczyniowego.
Kwas ALA i jego dalsze przemiany
Kwas alfa-linolenowy należy do tzw. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, gdyż nie może zostać wytworzony w organizmie de novo. Kwas ALA stanowi prekursor do powstawania kwasu DHA i EPA. Zakres konwersji ALA do EPA waha się od 0,3 do 8% u mężczyzn, z kolei wydajność przemiany ALA do DHA nie przekracza nawet 1%. U kobiet wartości te są nieco wyższe i wynoszą odpowiednio do 21% i do 9%. Większa wydajność tego procesu u kobiet może wynikać z większego zapotrzebowania na DHA w okresie ciąży i laktacji. Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na wspomniane przemiany mogą być m.in. polimorfizmy genetyczne (FADS1 i FADS2), wysokie spożycie kwasów z rodziny omega-6 (np. kwasu linolowego), dostępność pierwiastków śladowych (np. cynku i żelaza), insulinowrażliwość czy poziom hormonów żeńskich [1].
Źródła kwasów omega-3
Kwasy omega-3 występują zarówno w produktach roślinnych, jak i zwierzęcych. Kwas alfa-linolenowy znajdziemy m.in. w nasionach siemienia lnianego, nasionach chia, w oleju lnianym, oleju rzepakowym, orzechach włoskich czy w niektórych nasionach roślin strączkowych. Dla osób dorosłych normy spożycia dla kwasu alfa-linolenowego wynoszą ok. 0,5% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Jak już wcześniej wspomniano, konwersja ALA do DHA nie jest procesem wydajnym, więc zaleca się dodatkową podaż DHA z dietą bądź suplementami. Rekomendowane spożycie kwasu DHA i EPA dla osoby dorosłej wynosi 250 mg/dzień oraz dodatkowe 100–200 mg DHA/dobę w okresie ciąży i laktacji [1].
Do źródeł pokarmowych DHA należą ryby morskie (np. makrela atlantycka, śledź, łosoś, pstrąg) oraz oleje rybne i owoce morza. Można znaleźć je również w algach oraz fitoplanktonie morskim, które są wykorzystywane do produkcji wegańskich suplementów. Warto również zaznaczyć, że kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny unikać spożywania ryb drapieżnych, które z racji swojej pozycji w łańcuchu pokarmowym mogą być źródłem rtęci i innych metali ciężkich. Do wspomnianych gatunków, których nie zaleca się włączać do jadłospisu, należą m.in. tuńczyk wielkooki, rekin, marlin, miecznik oraz makrela królewska.
Kwas DHA w okresie ciąży
Kwasy omega-3 wykazują wielokierunkowe działanie już w okresie prenatalnym. Suplementacja LC-PUFA u kobiet ciężarnych, szczególnie w ciążach zagrożonych, może wydłużyć czas trwania ciąży, zapob...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
