Problemy skórne u najmłodszych dzieci mogą pojawić się już w pierwszych dobach życia. Można do nich zaliczyć: żółtaczkę, rumień noworodkowy, trądzik niemowlęcy, potówki, odparzenia pieluszkowe oraz urazy naskórka. Przyczyna dolegliwości leży w odmiennej budowie skóry malucha, co ilustruje tabela 1 [1].
Cienka, pozbawiona warstwy hydrolipidowej skóra noworodka bądź niemowlęcia każdego dnia narażona jest na działanie czynników drażniących. Najczęściej jest to mocz i kał gromadzący się w pieluszce, co może prowadzić do uszkodzeń, a nawet poważnych stanów wymagających zastosowania leków. Naskórek malucha, podobnie jak naskórek osoby dorosłej, zbudowany jest z kilku warstw: warstwy rogowej, pośredniej, ziarnistej, kolczystej i podstawnej, jednak u maluchów połączenia między warstwami są luźne. Naskórek wykazuje pochodzenie ektodermalne, składa się z korneocytów i keratynocytów. Zawiera także barwnik – melaninę –
nadający skórze odcień zależny od genetyki oraz warunków środowiskowych. Wyróżnia się również komórki Merkla i inne struktury układu nerwowego, a także elementy układu immunologicznego, np. komórki Langerhansa [1, 2].
| Cecha | Wcześniak | Dorośli |
| Grubość (w mikrometrach) | 27,4 |
50 |
| Połączenie komórek naskórka | Nadmierna skłonność do odczynów pęcherzowych spowodowanych mniejszą liczbą połączeń | Prawidłowa |
| Budowa skóry właściwej | Mniejsza liczba włókien elastycznych oraz kolagenu | Prawidłowa |
| Obecność i liczba melanosomów | Zwiększona wrażliwość na promienie UV z powodu zmniejszonej liczby melanosomów | Prawidłowa liczba melanosomów |
| Czynność gruczołów wydzielniczych | Brak wydzielania potu | Prawidłowa |
| Budowa przydatków (włosów) |
Obecność pozostałości meszku płodowego | Prawidłowa |
Źródło: opracowanie na podst. Szczapa J. (red.), Podstawy Neonetologii, Wyd. PZWL, Warszawa 2008, s. 469–471.
Układ powłokowy człowieka dojrzewa około 3 lat, toteż w tym okresie wymaga szczególnej troski pod względem pielęgnacji i wspierania jego rozwoju. Prawidłowo wykształcony spełnia wiele istotnych funkcji, takich jak:
- funkcja barierowa – ochrona przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, zarówno fizycznymi, jak i chemicznymi czy biologicznymi;
- funkcja regulacyjna – poprzez działalność gruczołów potowych mających wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową, oraz pełniących funkcję termoregulatorów;
- funkcja wydzielnicza oraz absorpcyjna – dzięki porom skórnym, gruczołom potowym i łojowym możliwe jest usuwanie ubocznych metabolitów, wydzielanie ochronnej warstwy łoju, a także wchłanianie substancji, np. leków;
- udział w procesach immunologicznych;
- udział w przemianach witaminowych, np. witaminy D3;
- funkcja ekspresyjna – poprzez zachowanie mimiki (przy współudziale układu mięśniowo-szkieletowego oraz nerwowego) [1].
Szczególne narażenie na uszkodzenia wykazuje naskórek, który u niemowląt stopniowo zyskuje odporność poprzez spajanie poszczególnych warstw, jego uelastycznienie, aktywowanie gruczołów potowych i łojowych, produkcję melaniny oraz budowę coraz grubszej bariery hydrolipidowej. Zgodnie z zaleceniami, pielęgnacja skóry noworodków w pierwszych dwóch tygodniach życia, powinna opierać się na stosowaniu czystej wody, bez dodatku kosmetyków. Wprowadzane następnie preparaty powinny być dedykowane tej grupie wiekowej oraz pochodzić od zaufanego producenta. Jeśli dziecko wykazuje nadwrażliwość na któryś ze składników kosmetyku, należy rozważyć zmianę preparatu lub – w przypadku skóry szczególnie wrażliwej –
zastąpienie go emolientami [3, 4].
Wśród najczęściej spotykanych problemów skórnych u niemowląt spotyka się odparzenia okolicy pieluszkowej. Przyczyną uszkodzenia skóry jest nie tylko luźna struktura naskórka, ale również częsty kontakt z agresywnym odczynem moczu i kału, który działa drażniąco. Ponadto ruchliwość malucha powoduje silne tarcie pieluszki o skórę, co dodatkowo osłabia zdolności barierowe. W konsekwencji skóra staje się początkowo zaczerwieniona, a w przypadku niewłaściwego postępowania naskórek pęka, tworząc głębokie rany i wżery, których leczenie jest trudne, długie i niejednokrotnie obarczone koniecznością zastosowania antybiotyków. W domowej profilaktyce odparzeń pieluszkowych praktykuje się częste wietrzenie pośladków, stosowanie pieluszek z naturalnych, przepuszczających powietrze materiałów, nieprzegrzewanie dziecka, szybką reakcję na wydalenie moczu lub stolca, dokładne oczyszczanie skóry podczas każdorazowej zmiany pieluchy, a także smarowanie pośladków kremem ochronnym. Wiele położnych zaleca, by do przemywania krocza malucha stosować wyłącznie gaziki nasączone czystą wodą, natomiast jednorazowe chusteczki nawilżane zachować do wykorzystania w sytuacjach, w których zastosowanie samej wody jest niemożliwe. Jeśli rodzic decyduje się jednak na regularne korzystanie z wilgotnych chusteczek, powinien zwrócić uwagę na skład płynu oraz wybierać te produkty, w których zawartość wody jest największa. Część dzieci reaguje również stanem zapalnym skóry w odpowiedzi na pieluszki lub chusteczki konkretnego producenta, zatem należy...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
