Wśród rozlicznych kompetencji nabywanych przez położne w toku kształcenia podczas studiów pierwszego i drugiego stopnia sztandarowe miejsce zajmuje edukacja pacjenta. Odpowiednie przygotowanie personelu medycznego do pełnienia funkcji edukatora ma zatem kluczowe znaczenie dla efektywności propagowania zachowań prozdrowotnych, na które składa się m.in. spełnienie obowiązku szczepienia dziecka. Rzetelne informowanie rodziców w kwestii realizacji kalendarza szczepień ochronnych, poparte wynikami badań naukowych, może znacząco przyczynić się do wyszczepialności noworodków i niemowląt, a tym samym do ograniczenia lub eliminacji części chorób zakaźnych, które niegdyś dziesiątkowały populacje najmłodszych. Niestety, działalność ruchów antyszczepionkowych, a zwłaszcza propagowane przez te ruchy postulaty, przeczą doniesieniom naukowym, wzbudzają w rodzicach niepewność i generują konieczność jeszcze efektywniejszej pracy pielęgniarek i położnych w kwestii edukacji. Podobnie fora internetowe oraz artykuły pseudonaukowe, redagowane najczęściej przez dyletantów, odciągają uwagę rodziców od rzetelnych informacji publikowanych przez instytucje państwowe. Te są ogólnodostępne w sieci pod takimi adresami, jak: zaszczepsiewiedza.pl lub szczepienia.gov.pl. Edukacja zdrowotna stała się zatem ważnym ogniwem holistycznej opieki okołoporodowej nad matką i noworodkiem.
Obecnie w Polsce szczepienie dziecka stanowi obowiązek prawny jego opiekunów, a za jego niespełnienie grozi odpowiedzialność karna, najczęściej grzywna (obowiązek szczepienia nakłada ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). W innych krajach europejskich, jak: Belgia, Finlandia, Norwegia czy Rumunia, szczepienia są dobrowolne, natomiast przykładem dużej wyszczepialności wynikającej z obowiązku są Stany Zjednoczone. Tymczasem realizowany w naszym kraju kalendarz szczepień zakłada wykonanie 21 iniekcji w ciągu pierwszych trzech lat życia dziecka. Okres ten jest czasem intensywnego rozwoju małego człowieka, w który wpisane są różnego rodzaju (często niepokojące) zachowania. Rodzice najczęściej mylnie przypisują je działaniu szczepionek, a lekarska weryfikacja stanu dziecka z powodzeniem wyklucza wystąpienie NOP. Często stwierdza się natomiast tzw. koincydencję między sztuczną immunizacją a rozwijającą się, ukrytą dotychczas infekcją, co może stać się przyczyną błędnego rozpoznania NOP.
Mimo deklarowanego przez producentów szczepionek wysokiego poziomu bezpieczeństwa preparatów immunizujących warto jednak zaznaczyć, że każda substancja podawana dziecku może wywołać niepożądane reakcje. Dotyczą one nie tylko samych szczepionek, lecz również powszechnie stosowanych leków przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych czy antybiotyków. Należy pamiętać, iż łagodne odczyny w postaci obrzęku miejsca wkłucia, gorączki lub apatii są łatwe w leczeniu, a także nie pozostawiają trwałych skutków w organizmie. Ciężkie NOP stanowią niewielki odsetek rozpoznawanych działań niepożądanych i dotyczą głównie dzieci z nieprawidłowym stanem zdrowia. Jeśli stan układu odpornościowego dziecka budzi u rodzica i pediatry jakiekolwiek wątpliwości, w podjęciu decyzji o szczepieniu pomoże lekarz immunolog na podstawie badań specjalistycznych. W niektórych przypadkach lekarz rozpisuje indywidualny plan szczepień, który realizowany jest w specjalistycznych wojewódzkich poradniach szczepień. Jeśli natomiast zaistnieje konieczność dalszego poszerzenia diagnostyki, istotna może okazać się opinia lekarzy pozostałych specjalności, najczęściej neurologa, kardiologa, genetyka itd.
Warto na wstępie zaznaczyć, że na przestrzeni lat kalendarz szczepień ulegał modyfikacjom, np. wraz z eradykacją ospy prawdziwej zdecydowano o wycofaniu szczepionki na tę chorobę. Pozostałe podstawowe szczepienia z biegiem lat uległy poszerzeniu o kolejne patogeny. Portal szczepienia.pzh.gov.pl dysponuje archiwalnymi kalendarzami, których przykładowy przedruk można zobaczyć poniżej (ryciny 1–3).
Warto zaobserwować, że w ciągu minionego półwiecza poszerzono kalendarz aż o 13 preparatów. Obecnie należy obowiązkowo zaszczepić dziecko na 12 chorób, zaleca się jednak uzupełnienie karty immunizacji o kolejne 6 szczepień (przeciwko grypie, inwazyjnej chorobie meningokokowej, HPV, ospie wietrznej, WZW typu A oraz kleszczowemu zapaleniu mózgu). Szczepienia zalecane są odpłatne i wymagają odpowiedniego przeliczenia interwałów czasowych między kolejnymi dawkami, z uwzględnieniem interwałów czasowych pomiędzy otrzymywanymi szczepieniami podstawowymi.
Pierwsza doba życia noworodka to czas podania dwóch szczepionek – przeciwko WZW typu B oraz gruźlicy. Patogen gruźlicy jest żywy, ale pozbawiony możliwości wywołania infekcji (tzw. zjadliwości), natomiast patogeny zawarte w preparatach przeciwko WZW typu B są atenuowane (zabite, martwe). Podział szczepionek na żywe i martwe przedstawia tabela 1. Celem szczepienia jest ochrona najmłodszych przed wirusowym zapaleniem wątroby (np. wskutek nagłej interwencji chirurgicznej) oraz gruźlicą, która u noworodka może przybrać bardzo ciężki przebieg.
Kolejną serię szczepień planuje się około 6.–8. tygodnia życia malucha i jest to sytuacja, w której rodzice wybierają jeden ze schematów:
- bezpłatny, bazujący na preparatach refund...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
