Zbadań przeprowadzonych przez Amerykańską Akademię Pediatrii wynika, że noworodki potrzebują od 14 do nawet 17 godzin snu na dobę. Niemowlaki natomiast powinny spać 12–15 godzin dziennie. Należy pamiętać, że zbyt mała ilość snu może doprowadzić do rozmaitych zaburzeń rozwojowych, które w przyszłości mogą skutkować np. trudnościami w nauce lub ogólnymi problemami ze skupieniem uwagi.
Warstwa fizjologiczna snu
Najbardziej charakterystyczną cechą snu samą w sobie jest jego powtarzalność oraz cykliczność. Dzieje się tak dzięki dwóm następującym po sobie fazom, z których niejako „skonstruowany” jest sen. W ich trakcie dochodzi w organizmie do obniżenia wrażliwości na bodźce zewnętrzne, jak również do częściowej bezwładności ciała.
Pierwsza faza snu to faza NREM (ang. non-rapid eye movement) – w praktyce jest to po prostu głęboki sen. W trakcie tej fazy dochodzi do wyciszenia się organizmu oraz uspokojenia układu nerwowego. Spada wówczas ciśnienie krwi, spowalnia się oddech oraz spada tętno. Ponadto obniża się temperatura ciała (zwykle o kilka dziesiątych części stopnia), a wrażliwość na bodźce dochodzące ze świata zewnętrznego maleje. Gałki oczne poruszają się wtedy dość wolno. To właśnie w tej fazie podwyższa się poziom hormonów wzrostu, co ma też przełożenie na zdolności regeneracyjne, czyli np. przyspieszenie procesu gojenia się ran. Podczas tej fazy organizm produkuje somatotropinę, która wpływa na przyrost masy mięśniowej, wzrost kości oraz rozwój układu nerwowego. Faza NREM trwa zazwyczaj 80–90 minut.
Druga faza to faza REM (ang. rapid eye movement) – jest to specjalne stadium snu, w którym zaczynają występować marzenia senne. Cechami charakterystycznymi tej fazy są płytki sen i szybkie ruchy gałek ocznych. Trwa wówczas wysoka aktywność mózgu, oddech staje się nieregularny, a częstość skurczów mięśnia sercowego się podwyższa. Podczas fazy REM organizm ma szansę na pełny i naprawdę wartościowy, regenerujący odpoczynek. W tym czasie dochodzi do zapisywania i utrwalania wszelkich informacji, jakie dziecko zdobyło w trakcie aktywnego dnia. Wzmocniona zostaje też pamięć proceduralna, która odpowiada m.in. za umiejętność wykonywania takich zadań, jak mówienie czy też chodzenie. Ponadto faza REM odpowiada za prawidłowy rozwój emocjonalny malucha, przetwarzanie doświadczeń i konsolidację wspomnień emocjonalnych. Całość tego stanu trwa zwykle od 5 do 30 minut.
Ciekawostką na temat snu jest to, iż noworodki oraz niemowlęta mają większe zapotrzebowanie na sen w stosunku do starszych dzieci. Przesypiają one tak naprawdę większą część dnia i nocy, w dodatku przez większość czasu będąc w fazie REM. Ponadto maluchy mają bardzo zróżnicowane preferencje dotyczące trybu snu – część z nich osiąga szczyt komfortu, śpiąc razem z rodzicami, inne lepiej się wysypiają w samotności (choć to drugie zdarza się dość rzadko).
Jak dbać o zdrowy sen dziecka? Niezwykle ważne jest, aby wypracować pewną rutynę dotyczącą higieny snu. Mowa rzecz jasna o utrzymaniu w tym zakresie regularności oraz wspieraniu prawidłowego rytmu dobowego. Maluszek powinien spać w komfortowych warunkach, w ciszy, w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, a także w odpowiedniej temperaturze. Istotne pozostaje także to, pod czym śpi pociecha. Najlepiej, by pościel lub narzuta były wykonane z przyjemnego w dotyku, naturalnego materiału.
Wpływ snu na rozwój poznawczy
Pierwsze miesiące obecności dziecka na tym świecie to czas, kiedy sen jest jednym z najważniejszych czynników w jego dorastaniu. Wpływ snu na rozwój funkcji poznawczych malucha jest nieoceniony.
Badania naukowe jednoznacznie udowadniają, że niemowlęta, których sen jest regularny i głęboki, mają większe szanse na to, że ich umysł będzie się rozwijał prawidłowo. Sen umożliwia im przetwarzanie i zapamiętywanie informacji, ale także pozwala na lepszą organizację i kategoryzację zdobytej wiedzy.
Sen a procesy pamięciowe
Warto też wspomnieć o wpływie snu na proces przyswajania informacji i uczenia się. Badania przeprowadzone przez University of Notre Dame wykazały, iż maluchy, które dobrze śpią, są bardziej skoncentrowane, a ich nauka przynosi lepsze rezultaty. Sen bowiem umożliwia utrwalenie i zapamiętanie świeżo nabytej wiedzy oraz umiejętności.
Czasami można spotkać się z opiniami, że gdy dziecko śpi, to w zasadzie niczym się nie zajmuje. Jest to błędne myślenie, ponieważ podczas snu mózg maluszka przez cały czas pracuje, w dodatku bardzo ciężko. Wówczas jeszcze raz analizuje on informacje, które szkrab zdobył podczas aktywności, a następnie porządkuje tę wiedzę. Proces ten jest po to, aby maluch zapamiętał to, co najistotniejsze i kolejnego dnia mógł z tego korzystać jak z narzędzi, np. do gromadzenia kolejnych danych. Wszystko to jest możliwe, ponieważ mózg w trakcie snu miał szanse usystematyzować nowe rzeczy.
Dziecko rośnie podczas snu
Rozwój fizyczny oraz wzrost także są zależne od snu. Przez całą dobę przysadka mózgowa produkuje somatotropinę, czyli hormon odpowiedzialny za wzrost. Jednak ilość w jakiej jest wydzielana ta substancja, pozostaje zależna od pory – najwięcej somatotropiny powstaje w nocy, zaraz po zaśnięciu, gdy sen staje się głęboki.
Jeśli tryb życia dziecka ma nieregularny charakter, może dojść do zaburzenia procesu wydzielania...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
