W czasie ciąży żelazo w ogromnym stopniu jest wykorzystywane na potrzeby płodu. Ilość tego pierwiastka konieczna do budowy łożyska i tkanek to około 1 g. Co to oznacza w praktyce? Przede wszystkim to, iż organizm ciężarnej kobiety zostanie zmuszony do intensywnego gromadzenia żelaza. Jego niedobory mogą mieć bezpośredni związek z rozmaitymi mechanizmami wewnętrznymi, które zostały w jakiś sposób zakłócone. Niedokrwistość zwykle jest skutkiem deficytu żelaza w codziennej diecie. Warto zatem zastanowić się nad tym, jakie produkty są najlepszym źródłem tego ważnego dla zdrowia pierwiastka?
Zapotrzebowanie na żelazo podczas ciąży gwałtownie wzrasta. Jego niedobory mogą skutkować wystąpieniem anemii. Objawami, które powinny stanowić sygnał alarmowy, są m.in. chroniczne zmęczenie, częste bóle głowy, zmniejszenie aktywności ruchowej, występowanie duszności podczas wysiłku, kołatanie serca, a także blada skóra i wypadanie włosów. Powszechnie obserwuje się także problemy z koncentracją i wzmożoną senność. Jak przyszłe matki mogą sobie radzić w takiej sytuacji?
REKLAMA
Żelazo w codziennej diecie
Przede wszystkim należy wiedzieć, że diety kobiet w ciąży nie można traktować w sposób uogólniony. Nie ma jednoznacznych wytycznych, co powinna robić KAŻDA ciężarna, ponieważ zapotrzebowanie na konkretne witaminy, pierwiastki i minerały różni się w zależności od przypadku, jest sprawą indywidualną. Jeśli np. nie doszło do uszczuplenia rezerwy żelaza w organizmie, to zwyczajny jadłospis, gdzie występuje duża ilość cennego białka, powinien w zupełności wystarczyć. W takich sytuacjach ryzyko wystąpienia niedokrwistości niemal nie istnieje. Jeśli jednak już przed ciążą pacjentka skarżyła się na niedobory żelaza lub miewała problemy z wchłanianiem tego pierwiastka, ryzyko anemii w okresie oczekiwania na dziecko gwałtownie wzrasta.
Co jest dobrym źródłem żelaza? Przede wszystkim takie produkty, jak:
- mięso, np. wątróbka i inne podroby,
- jajka, w szczególności żółtko,
- suszone owoce, np. morele, figi, rodzynki i śliwki,
- ryby i owoce morza,
- natka pietruszki, buraki, biała fasola, groch, soja, pestki dyni, szpinak, jarmuż i inne warzywa,
- pistacje, orzeszki ziemne i migdały,
- ciemne kakao i czekolada,
- zboża: otręby pszenne, kasza jaglana i gryczana, płatki owsiane, pieczywo pełnoziarniste i graham.
Istotne jest również, iż żelazo najlepiej się wchłania z dodatkiem witaminy C. Oznacza to, że każdej porcji mięsa (lub innych wysokobiałkowych i bogatych w żelazo produktów) powinna towarzyszyć świeża surówka. Warto także zachęcać pacjentki do tego, aby zrezygnowały ze spożywania kawy, czarnej herbaty i napojów gazowanych (np. coca-coli), ponieważ produkty te znacząco utrudniają wchłanianie żelaza.
Jeśli chodzi o produkty spożywane podczas ciąży, szczególnie muszą na to zwracać uwagę wegetarianki i weganki. Jeśli jadłospis takich kobiet jest stale kontrolowany, nie ma powodów, aby martwić się o złe wyniki morfologii. Na szczęście, osoby na diecie roślinnej są najczęściej bardzo świadome pod względem żywieniowym, co przekłada się na ich zdrowie.
Rodzaje niedokrwistości
Niedokrwistość można podzielić na lekką, średnią oraz ciężką. Przy pierwszym wariancie stężenie hemoglobiny wynosi 10–11 g/dl, przy drugim jest to mniej niż 10 g/dl, przy trzecim natomiast wynik plasuje się poniżej 9 g/dl.
Co to oznacza w praktyce?
W przypadku lekkiej niedokrwistości pacjentki najczęściej nie skarżą się na żadne dolegliwości. Jednak kiedy niedobór żelaza przyjmuje postać średnią bądź ciężką, może dojść np. do:
- nagłego pogorszenia samopoczucia,
- wystąpienia trudności podczas wchodzenia po schodach,
- nadmiernego wypadania włosów,
- wzmożonej łamliwości paznokci,
- częstych omdleń.
W takich chwilach nieoceniona jest suplementacja żelazem, kwasem foliowym i witaminami z grupy B. Sposób dawkowania jest zależny od zaawansowania konkretnego przypadku.
Zalecenia WHO dla kobiet w ciąży
Według ogólnych zaleceń WHO, ciężarne kobiety o właściwych wynikach morfologii powinny przyjmować od 33 do nawet 80 mg żelaza w skali dziennej. Zdecydowana większość suplementów skrojonych na miarę potrzeb przyszłych matek zawiera właśnie tyle tego cennego pierwiastka.
Jeśli jednak u pacjentki stwierdzona została niedokrwistość, WHO sugeruje, aby zwiększyć wówczas dawkę żelaza o 120–240 mg, a w przypadku naprawdę dużych niedoborów – nawet o 1000 mg!
Przyjmowanie żelaza w okresie ciąży
Żelazo w czasie oczekiwania na dziecko powinno być przyjmowane na czczo albo pomiędzy posiłkami. Badania wykazały, że właśnie wtedy pierwiastek ten wchłania się z najlepszym skutkiem.
Jeśli jednak u pacjentki wystąpiły problemy w obrębie przewodu pokarmowego, żelazo mimo wszystko lepiej będzie przyjąć jednocześnie z posiłkiem.
U niektórych kobiet wyniki krwi mogą się nie poprawić, nawet jeśli stosują one właściwą dietę i przyjmują wysokiej jakości suplementy. Wówczas konieczne może być podanie żelaza dożylnie. W skrajnych przypadkach przeprowadza się przetoczenie krwi.
Niepożądane skutki suplementowania żelaza
Jak większość substancji, również żelazo może wywoływać skutki uboczne. Do najczęstszych z nich należą zaparcia, silne bóle brzucha, nudności oraz wymioty.
Jeśli u pacjentki zaobserwowano podobne objawy, jest to jednoznaczny sygnał, iż konieczne jest skonsultowanie tej sprawy z lekarzem prowadzącym. Zwykle wprowadza się wówczas inny produkt o wysokiej zawartości żelaza.
Czy żelazo może zaszkodzić ciąży?
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników wyraża opinię, jakoby przyjmowanie suplementów diety o podwyższonej zawartości żelaza było konieczne tylko wtedy, gdy dochodzi do realnego deficytu tego pierwiastka w organizmie.
Badanie tego obszaru wykazało, że nadmiar żelaza może mieć zły wpływ na przebieg ciąży. Naukowcy zauważyli, iż w takich sytuacjach może wystąpić np. insulinooporność, cukrzyca, a nawet stan przedrzucawkowy. Jaki z tego wniosek? Żelazo powinny suplementować wyłącznie osoby, u których wystąpił jego niedobór.
Z czego wynika niedobór żelaza?
Wyróżnia się wiele czynników, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia niedokrwistości spowodowanej zbyt małą ilością żelaza w organizmie. Mowa jest tutaj m.in. o ciąży mnogiej, diecie ubogiej w produkty zawierające ten pierwiastek oraz w składniki zwiększające jego wchłanialność (np. cytrusy, czarna porzeczka, kiwi, brokuły, kapusta, brukselka oraz inne owoce i warzywa będące dobrym źródłem witaminy C).
Niedobór żelaza może być również skutkiem stosowania diety, w której dominują artykuły spożywcze obfitujące w składniki utrudniające wchłanianie tego pierwiastka, np. przetwory mleczne, soja, kawa oraz herbata. Niekiedy do takiej anomalii dochodzi na skutek chorób atakujących przewód pokarmowy lub gdy odstęp pomiędzy jedną ciążą a drugą jest zbyt krótki.
Żelazo hemowe i niehemowe
W ostatnich latach dość często poruszany był temat związany z dietą roślinną podczas ciąży. Ponieważ żelazo zawarte w produktach odzwierzęcych (czyli żelazo hemowe) jest znacznie lepiej przyswajalne niż ten sam pierwiastek znajdujący się w warzywach i owocach (żelazo niehemowe), niektórzy badacze podali w wątpliwość, czy weganizm i wegetarianizm w okresie oczekiwania na potomka i późniejszego karmienia piersią jest dobrym pomysłem. Czy rzeczywiście tak jest? Oczywiście, że nie. Jeśli dieta jest zbilansowana, to wszystko jest w porządku.
Ludzie coraz częściej rezygnują z jedzenia mięsa. Powody takich decyzji są różne – od preferencji w zakresie smaku, poprzez kwestie zdrowotne, a na trosce o środowisko kończąc. Takie stanowisko w każdym przypadku wzbudza spore kontrowersje, których apogeum przypada wtedy, gdy produkty pochodzenia zwierzęcego odrzuca kobieta w ciąży. Niestety, wciąż dość często dochodzi do sytuacji, gdy ciężarne straszone są wówczas, iż urodzą chore dziecko z niską masą urodzeniową. Takie komentarze są bezpodstawne i niedopuszczalne!
Nie ma żadnych dowodów naukowych potwierdzających, że dzieci kobiet niespożywających mięsa i produktów odzwierzęcych są bardziej narażone na wady rozwojowe czy niską masę urodzeniową. Rzecz jasna, wegetarianki i weganki rzeczywiście muszą poświęcać więcej czasu na ogarnięcie własnego jadłospisu, ponieważ konieczne jest zastępowanie witamin i minerałów pochodzących z mięsa takimi, jakie znajdujemy w roślinach. Dlaczego tak jest? Bo dieta roślinna bywa mniej intuicyjna od tej tradycyjnej. Jednak rośliny są znakomitym źródłem dobrze przyswajalnego żelaza. Doskonałymi przykładami są tutaj choćby: jarmuż, szpinak, brokuł, natka i korzeń pietruszki, pokrzywa i wiele innych.
Floradix – żelazo i witaminy w płynnej formie
Jeśli u ciężarnej kobiety zostanie stwierdzony niedobór żelaza, konieczne jest podjęcie odpowiednich kroków. Chodzi oczywiście o zmianę diety i rozpoczęcie właściwej suplementacji. Warto wówczas sięgać po produkty znanych i cenionych marek. Dobrym przykładem jest niemiecki producent SALUS. Firma działa od ponad 100 lat! W tym czasie zaskarbiła sobie zaufanie tysięcy konsumentów, a wszystko to dzięki skuteczności oferowanych produktów. Panie oczekujące dziecka powinny zwrócić szczególną uwagę na tonik Floradix z żelazem i witaminami.
Wspomniany preparat jest całkowicie naturalny i stanowi doskonałe źródło dobrze przyswajalnego żelaza. Spożywanie preparatu Floradix nie niesie ze sobą ryzyka wystąpienia zaparć, a to dlatego, że w składzie toniku – poza żelazem – znajdują się liczne ekstrakty ziołowe oraz koncentraty soków owocowych. Mowa jest m.in. o wyciągu z kopru włoskiego i kłącza perzu, które mają zbawienny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Ponadto Flordix zawiera również witaminy z grupy B i C, które wpływają na zmniejszenie uczucia znużenia i sprawiają, że żelazo jest lepiej
wchłaniane.
Dla kogo jest przeznaczony ten produkt? Przede wszystkich dla osób, u których wystąpiło nagłe zwiększenie zapotrzebowania na żelazo, np. dzieci w fazie wzrostu, przyszłe mamy, a także kobiety karmiące piersią oraz wegetarianie i weganie. Preparat jest dostępy w postaci płynnej lub pod postacią tabletek, aby jak najlepiej odpowiadać potrzebom konsumentów.
