Infekcje intymne u kobiet w ciąży

Wśród najliczniej występujących mieszkańców pochwy znajdują się pałeczki kwasu mlekowego, popularne Lactobacillus (głównie L. acidophilus, L. fermentum, L. plantarum, L. delbrueckii, L. rhamnosus). To rodzaj bakterii, które poprzez wydzielanie kwasu mlekowego utrzymują kwaśne środowisko pochwy, nie doprowadzając w ten sposób do rozwoju nieprawidłowej flory bakteryjnej, w której skład wchodzą bakterie chorobotwórcze czy drożdżaki. Im mniej bakterii kwasu mlekowego, tym większe prawdopodobieństwo, że system obronny organizmu zacznie niedomagać. Może prowadzić to do zachwiania równowagi między poszczególnymi rodzajami mikrobów, które rozmnażając się gwałtownie dają szereg nieprzyjemnych objawów. Ich nasilona obecność podrażnia bowiem śluzówkę warg sromowych i pochwy, w konsekwencji wywołując stan zapalny. Drobnoustroje chorobotwórcze szczególnie niebezpieczne są w ciąży, kiedy to mogą przedostać się do kanału szyjki macicy oraz owodni. Potrafią również dotrzeć do pęcherza moczowego, a nawet do nerek kobiety. Właśnie dlatego, będąc w ciąży nie należy bagatelizować infekcji miejsc intymnych.

RODZAJE INFEKCJI INTYMNYCH
Grzybicze zakażenia sromu i pochwy (candidiasis vulvovaginitis)

To bardzo częste zakażenia występujące u kobiet w ciąży. Najczęściej odpowiadają za nie zmiany hormonalne zachodzące w ciele przyszłej mamy. Pod wpływem zaburzonej gospodarki hormonalnej, tzw. Hiperestrogenizmu, pH pochwy z kwaśnego staje się zasadowe, osłabiając w ten sposób barierę ochronną kanału rodnego.
Drożdżaki potrafią namnażać się o wiele szybciej po kuracji antybiotykami, które wyjaławiają naturalne środowisko pochwy, tworząc idealne warunki do rozrostu nieprawidłowych kolonii drożdżaków.

Objawy grzybicy pochwy

Grzybicze zapalenie pochwy wywoływane najczęściej przez Candida albicans objawia się uporczywym uczuciem swędzenia oraz pieczeniem warg sromowych i wejścia do pochwy. Okolica warg sromowych może być obrzęknięta i zaczerwieniona. Dolegliwościom związanym z zakażeniem grzybiczym pochwy towarzyszą najczęściej upławy, które mają serowatą, grudkowatą konsystencję oraz białawy kolor.

Tab 1. Fizjologiczna flora bakteryjna pochwy

Leczenie grzybicy pochwy

Polega przede wszystkim na postawieniu trafnej, szybkiej diagnozy i obejmuje terapię miejscową oraz ogólną. W związku z tym, że drożdżaki zajmują nie tylko ściany pochwy, ale również błony śluzowe otaczające wargi sromowe oraz cewkę moczową, w leczeniu grzybicy stosuje się zazwyczaj tzw. leczenie skojarzone. Polega ono na jednoczesnej terapii globulkami dopochwowymi (klotrimazol, ekonazol lub mikonazol) oraz maściami grzybobójczymi, którymi smaruje się błonę śluzową wokół ujścia pochwy. Dostępne dopochwowe środki przeciwgrzybicze są najczęściej dobrze tolerowane i nie są przeciwskazane do stosowania u kobiet w ciąży. Jeżeli leczenie nie daje rezultatu, a objawy nie ustępują, najczęściej włącza się doustne preparaty grzybobójcze. Trzeba jednak pamiętać, że terapia doustnymi preparatami jest bardziej toksyczna od leczenia miejscowego i powinno się ją zarezerwować dla zapaleń o bardzo dużym nasileniu.
W przypadku grzybiczego zapalenia sromu i pochwy nie potrzeba suplementacji pałeczkami kwasu mlekowego, ponieważ zakażenia grzybicze nie zaburzają fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy.W nawracających stanach zakażenia drożdżakami należy pamiętać o wykluczeniu współistniejących chorób metabolicznych takich jak cukrzyca.

Bakteryjne zakażenia pochwy (bacterial vaginosis)

Schorzenie to dotyka najczęściej kobiet aktywnych seksualnie. Wywoływane jest zazwyczaj przez bakterie beztlenowe, które zasiedlają pochwę w momencie gdy prawidłowa flora bakteryjna jest zaburzona. Wśród innych drobnoustrojów, które spotykane są w bakteryjnym zapaleniu pochwy są między innymi: Gardnerella vaginalis, Prevotella sp., Bacteroides, Peptococci, Mycoplasma hominis, E. coli i Ureaplasma urealyticum

Objawy bakteryjnego zakażenia pochwy:

upławy – wydzielina z dróg rodnych w przebiegu zakażenia bakteryjnego przybiera bardziej wodnistą, jednorodną postać o szarawym zabarwieniu. W warunkach gabinetu jest bardzo prosta do zdiagnozowania, ponieważ dodanie do wydzieliny pochwowej 10–20% KOH (wodorotlenku potasu) powoduje powstanie ostrego, „rybiego” zapachu, bardzo charakterystycznego dla tego schorzenia;

• podwyższone pH w pochwie ponad 4,5 jest bardzo znamienną cechą zakażenia bakteryjnego pochwy;
• świąd pochwy, który często jest bardziej odczuwalny niż ból;
• pieczenie podczas oddawania moczu oraz uczucie parcia na pęcherz najczęściej spowodowane jest jednoczesną infekcją cewki moczowej;
• ból podczas stosunku seksualnego, który wywołany jest suchością pochwy

Leczenie zakażenia bakteryjnego pochwy

Rozpoznanie bakteryjnego zakażenia pochwy pretenduje do podjęcia konkretnego leczenia. Lekiem pierwszego rzutu, podawanym w dużych dawkach przez okres co najmniej tygodnia jest metronidazol. Podaje się go drogą doustną i dopochwową. [GM1] 
Bakteryjne zapalenie pochwy trwające szczególnie długo może powodować wiele poważnych powikłań, wśród których można wymienić zapalenie przydatków i zapalenie owodni u kobiet ciężarnych. Zapalenie owodni spowodowane nie wyleczonym bakteryjnym zapaleniem pochwy jest najczęstszą przyczyną porodów przedwczesnych.

Zapalenie sromu i pochwy (vulvovaginitis)

Bardzo często to przypadłość o złożonej etiologii, trudna do zróżnicowania ze względu na częste występowanie zakażeń mieszanych – wieloma typami drobnoustrojów.
Zapalenia sromu i pochwy można podzielić na dwie grupy pochodzenia:

• egzogenną – florę bakteryjną przenoszą drogą płciową; należą do niej problemy z zapaleniem mieszków włosowych, czyraczość sromu lub róża wywołana Streptococusem.
• endogenną – florę bakteryjną zamieszkującą skórę krocza oraz błony śluzowe pochwy; zaliczamy do niej zakażenia wywołane przez opryszczkę sromu, owrzodzenie kiłowe oraz wrzód miękki tzw. szankroid.

Opryszczka narządów płciowych

Jest najczęściej rozpoznawanym schorzeniem wenerycznym, które wywołuje wirus opryszczki typu 1 – HSV-1. Do zarażenia opryszczką dochodzi podczas kontaktu seksualnego z zarażoną osobą w stadium aktywnym choroby.
Zarażenie się w trakcie ciąży może powodować nieodwracalne konsekwencje dla dziecka rozwijającego się w łonie mamy. W pierwszym trymestrze ciąży istnieje wysokie ryzyko poronienia samoistnego, w II trymestrze – porodu przedwczesnego lub IUGR (wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu). Do największego ryzyka zakażenia dziecka wirusem opryszczki dochodzi w przypadku porodu drogami natury, podczas którego noworodek narażony jest na bezpośrednie zetknięcie z zakażonymi komórkami organizmu matki.
Opryszczka może przebiegać bezobjawowo lub tylko i wyłącznie z widocznymi zmianami w obrębie skóry i błon śluzowych. Początkowo w miejscu wystąpienia zmiany skórnej pojawia się swędzenie i pieczenie, by w ostateczności powstały w tym miejscu pęcherze wypełnione treścią surowiczą. U kobiet ciężarnych pęcherze opryszczki mogą rosnąć nawet do dwóch tygodni, po czym pękają i tworzą bolesne owrzodzenia skóry.

Leczenie opryszczki narządów płciowych

Polega na łagodzeniu występujących przy zakażeniu objawów a przede wszystkim ma charakter miejscowy. Najczęściej stosuje się preparaty przeciwwirusowe w formie maści i kremów lub w aplikacji doustnej.

Rzęsistkowica (trichomoniasis)

Jest często występującą chorobą przenoszoną drogą płciową, której towarzyszą bardzo charakterystyczne objawy. Są wśród nich cuchnące, obfite i pieniste upławy oraz uporczywy świąd sromu i pochwy.

Leczenie rzęsistkowicy

Lekiem pierwszego wyboru w leczeniu rzęsistkowicy jest metronidazol. Podawany doustnie i dopochwowo.  

Profilaktyka zakażeń intymnych

Do dwóch najważniejszych rzeczy w profilaktyce zakażeń intymnych, przez które najczęściej dochodzi do stanów zapalnych pochwy i sromu zalicza się upodobania seksualne kobiet oraz przestrzeganie prawidłowych zasad higieny intymnej.
Częsta zmiana partnerów i współżycie bez użycia prezerwatywy umożliwia drobnoustrojom przedostawanie się w okolice sromu powodując stany zapalne i zakażenia.
Prawidłowa higiena natomiast, stoi na straży utrzymania odpowiedniej flory bakteryjnej pochwy. O czym warto pamiętać?

• należy nosić przewiewną bieliznę;
• podmywać się dwa razy dziennie, używając płynu do higieny intymnej z odpowiednim pH;
• nie stosować irygacji/płukanek pochwy bez wyraźnego zalecenia lekarza;
• nie używać dezodorantów do higieny intymnej;
• podczas miesiączki często zmieniać podpaski (m.in. 4–5 razy na dobę);
• zrezygnować z tamponów na rzecz kubeczków menstruacyjnych;
• spać bez bielizny, by krocze miało dostęp powietrza;
• unikać ciasnych ubrań noszonych przez cały dzień;
• podczas prania bielizny pamiętać o dodatkowym płukaniu (proszki bardzo często podrażniają).