Jak pomóc mamie przy karmieniu piersią?

ROLA POŁOŻNEJ W LAKTACJI

Aktualności

Aktualnie obowiązującym dokumentem określającym standardy postępowania i procedury medyczne obowiązujące w opiece nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu i opieki nad noworodkiem jest Standard Opieki Okołoporodowej. Został on wprowadzony w życie kilka lat temu i jest on na bieżąco uaktualniany. Ważnym elementem wpływającym na stan zdrowia dziecka jest to, w jaki sposób jest odżywiane. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podkreśla, że najlepszym sposobem żywienia jest wyłączne karmienie piersią przez 6. miesięcy życia oraz kontynuowanie karmienia piersią w okresie wprowadzania żywności uzupełniającej w późniejszym okresie, czyli dwa lata lub dłużej. W Standardzie Opieki Okołoporodowej wyraźnie określona jest rola położnej promującej karmienie piersią. To kluczowy element w opiece nad matką i noworodkiem. Mowa w nim o udzieleniu wyczerpujących informacji na temat korzyści i metod karmienia piersią, pokazania technik prawidłowego karmienia piersią, omówienia wczesnych i późnych oznak głodu oraz nauka rozpoznawania cech prawidłowego przystawiania dziecka do piersi. W Standardzie zawarte są również zalecenia o niepodawaniu noworodkom karmionym piersią smoczków, wody, roztworu glukozy oraz niedokarmianiu ich sztucznym pokarmem, o ile nie wynika to ze wskazań medycznych. Wszystkie wyżej wymienione działania powinny być prowadzone nie tylko przez położne pracujące na oddziałach położniczych, ale również przez położne środowiskowe przed i po porodzie.

REKLAMA

Aby karmienie piersią się powidło, muszą być spełnione dwa warunki:

  • odpowiednia pozycja do karmienia dla matki i dziecka,
  • właściwe przystawianie dziecka do piersi.

Każde przystawienie maleństwa należy wykonać w prawidłowy sposób po to, aby dziecko utrwaliło sobie prawidłowy wzorzec – pozycja, uchwycenie piersi i mechanizm ssania.

Prawidłowa pozycja do karmienia to taka, dzięki której mama wygodnie siedzi lub leży, jest rozluźniona i swobodna. Nie jest zgarbiona i nie nachyla się nad dzieckiem. Maluch, dotyka brzuchem ciała mamy, a jego twarz zwrócona jest bezpośrednio do jej piersi po to, żeby nie musiało wykręcać głowy, aby ją dosięgnąć, a tym samym ciągnąć za brodawkę. Głowa dziecka jest w linii prostej z kręgosłupem, może być nieznacznie podtrzymywana. Ważne jest, żeby nie przyginać brody dziecka do klatki piersiowej. Linia od ucha, przez bark i biodro powinna być w linii prostej, tak jak głowa, plecy i pośladki dziecka. Kiedy ułożenie jest odpowiednie można uchwycić delikatnie pierś, układając dłoń w kształcie litery „C” lub litery „U” i nieznacznie pierś ucisnąć. Palce powinny być na tyle daleko od otoczki brodawki, aby nie ograniczać dziecku dostępu do brodawki, czyli minimum 1–2 cm. Przy użyciu kciuka należy przesunąć brodawkę w kierunku podniebienia dziecka. Łagodnie muskając brodawką górną wargę dziecka lub rynienkę między nosem a górną wargą sprawimy, że dziecko mocno otworzy buzię, tworząc kąt rozwarty i wysunie język. Umożliwia to prawidłowe dostawienie dziecka, „nakładając” otwartą jego buzię na pierś. Podstawową zasadą jest to, aby dziecko przystawić do piersi, a nie pierś do dziecka. Maleństwo prawidłowo uchwyciło pierś, jeśli zarówno jego broda, jak i nos dotyka piersi mamy. Gdy nos dziecka jest za bardzo wtulony i uniemożliwia oddychanie, należy bardziej przytulić tułów i pośladki, co sprawi, że głowa samoistnie odchyli się do tyłu, a twarz będzie mniej przylegać do piersi. Buzia powinna tworzyć okrąg, być szeroko otwarta i szczelnie wypełniona piersią. Górna i dolna warga wywinięta na zewnątrz, a policzki pełne – nie zapadają się i nie powinny tworzyć się w nich dołeczki. Niezwykle istotnym elementem jest, aby w buzi dziecka była nie tylko brodawka sutkowa, ale także większa część jej otoczki. Jeśli karmienie sprawia mamie ból lub dziecko chwyta za samo zakończenie brodawki, a wargi są wciągnięte do środka lub słychać cmokanie, należy przerwać karmienie, wkładając mały palec w kącik ust dziecka, następnie ponownie spróbować prawidłowo przystawić dziecko do piersi. Po kilku szybkich i płytkich ruchach dziecko wykona wolniejsze, głębokie i miarowe ruchy żuchwy, z drobnymi przerwami. Rozpoznać to można nawet po tym, jak poruszać się będą uszy. Będzie można usłyszeć odgłosy ssania i połykania. Często ten dźwięk porównuje się do głoski „K”. Takie karmienie z jednej piersi trwać powinno minimum 10 minut. Karmienie powinno być naprzemienne z każdej piersi – jedno karmienie jedna pierś, drugie karmienie druga pierś.

Aby karmienie się powiodło, należy zachęcać mamy do częstego przystawiania do piersi. Ilość karmień to zazwyczaj między 8 a 12 lub więcej razy na dobę. Karmienie powinno odbywać się na żądanie, czyli wtedy kiedy dziecko szuka piersi, ale też wtedy, kiedy mama tego potrzebuje, czyli przykładowo w trakcie nawału pokarmu. Tylko prawidłowe i częste przystawianie dziecka do piersi gwarantuje, że pokarmu będzie wystarczająco. Kiedy brakuje jednego z tych elementów, pojawia się problem z dostateczną ilością mleka i jego produkcja ustaje.

Aby pobudzić laktację bardzo ważny jest spokój i pozytywne myślenie mamy. Warto zachęcać mamy do relaksu i odpoczywania. Zbyt duży poziom adrenaliny może blokować wypływ pokarmu, a niepokój i stres mogą udzielać się dziecku. Podczas pobudzania i podtrzymywania laktacji ważne jest nocne karmienie, ponieważ wtedy wydziela się znacznie więcej prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego za pojawienie się mleka w piersiach. Ponadto pokarm w nocy jest bardziej kaloryczny, a więc bardzo ważne dla mam dzieci słabo przybierających na wadze.

Racjonalna i dobrze skomponowana dieta ma duży wpływ na laktację. Warto zatem zachęcać mamy do dostarczania organizmowi odpowiedniej ilości płynów i nisko przetworzonego, wartościowego pożywienia. W niektórych sytuacjach dla rozkręcenia laktacji można stosować odciąganie mleka laktatorem lub ręcznie. Najczęściej zalecaną metodą jest odciąganie tzw. 7–5–3. Najpierw odciąga się pokarm z lewej piersi przez 7 minut, następnie 7 minut z prawej piersi. Potem z lewej 5 minut i z prawej 5 minut, a na koniec 3 minuty z lewej i 3 minuty z prawej. Najlepsze efekty osiągnąć można, gdy taki sposób pobudzenia laktacji stosuje się przez 7 lub więcej dni i polega na regularnym odciąganiu mleka z piersi po każdym karmieniu – nigdy przed. Stosowanie laktatora wskazane jest również wtedy, gdy dziecko jest oddzielone od matki, np. z przyczyn zdrowotnych. Stałe pobudzanie piersi do produkcji mleka nie spowoduje zaniku pokarmu. Pobudzić laktację mogą również niektóre suplementy diety, takie jak słód jęczmienny oraz niektóre ziołowe napary.

Problem z dostateczną ilością pokarmu może również pojawić się wtedy, gdy kobieta karmiąca stosuje nakładki silikonowe. Zmniejszają one transfer mleka z piersi matki do dziecka o 30–60%. Są też często powodem nieprawidłowego opróżniania mleka w trakcie karmienia, a co za tym idzie mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia zatkanego kanalika i zapalenia piersi. Tylko w wyjątkowych sytuacjach, przy indywidualnie dobranej nakładce można rozważyć stosowanie ich, jednak w każdym przypadku powinno być to rozwiązanie doraźne. Pamiętać należy, że karmienie przez nakładkę jest mimo wszystko zdecydowanie lepszym rozwiązaniem niż karmienie sztuczne.

Podanie dziecku mieszanki mlekozastępczej na początku laktacji dezorientuje organizm kobiety i sprawia, że ilość mleka się zmniejsza, ponieważ dziecko przepełnione mlekiem z butelki nie ssie piersi tak intensywnie ani tak często jak powinno, a co za tym idzie pojawia się niedobór stymulacji brodawek. Gdy dziecko nieprawidłowo przybiera na wadze dobrym rozwiązaniem byłoby dokarmienie własnym, odciągniętym pokarmem. Zanim poda się mieszankę sztuczną, należy wyczerpać wszystkie dostępne metody pomocy mamie i dziecku. Gdy pojawiają się problemy powinien to być ostatni krok. Statystyki pokazują, że część kobiet nie posiada wystarczającej wiedzy i często z braku odpowiedniej, fachowej porady i braku motywacji zaprzestaje karmienia piersią przy pierwszym kryzysie laktacyjnym, który może się zdarzyć kilkukrotnie. Dlatego powinno się edukować matki i ich rodziny o tym, co jest normalne, jak wygląda fizjologia laktacji i jakie są wskaźniki prawidłowego karmienia, aby ułatwić i przygotować karmiącą mamę do zainicjowania i kontynuowania karmienia piersią.

Przypisy