W trakcie rozwoju wewnątrzmacicznego płód czerpie z organizmu matki substancje odżywcze oraz tlen, a także poprzez jej organizm usuwa uboczne metabolity. Strukturą umożliwiającą kontakt krwi matki i płodu, ale nie powodując jej mieszania się, jest tzw. jednostka matczyno-płodowa, czyli łożysko. Jego zrazikowa budowa od strony matczynej przypomina okrągłą, miękką gąbkę złożoną z mniejszych podjednostek, zaś od strony płodowej łożysko posiada gładką powierzchnię z wyraźnie widocznym przyczepem pępowiny. Przyczep ten może być zlokalizowany w dowolnej części jednostki matczyno-
-płodowej – najczęściej jest to położenie centralne lub brzeżne, choć w rzadkich przypadkach występuje tzw. błoniasty przyczep pępowiny zlokalizowany poza obrębem samego łożyska i stanowi duże zagrożenie okołoporodowe. W badaniu USG można podjąć próbę określenia położenia przyczepu łożyskowego pępowiny, stosując technikę obrazowania Color Doppler. Wymaga to jednak dużego doświadczenia ze strony ultrasonografisty. (ryc. 1, ryc. 2).
Przy użyciu funkcji obrazowania Color Doppler możliwe jest uwidocznienie przepływu w pępowinie (autorstwo własne)
Pępowina stanowi elastyczny sznur zbudowany z naczyń – dwóch tętnic i jednej żyły – utrzymujących drożność dzięki otoczce z twardej i zbitej szarej substancji zwanej galaretą Whartona. Długość pępowiny wynosi średnio 50 cm. Zarówno pępowina zbyt krótka, jak i zbyt długa może być przyczyną komplikacji okołoporodowych, a nawet skutkować śmiercią płodu poprzez owinięcie się wokół szyi i powieszenie się (ryc. 3). Przyczep brzuszny pępowiny znajduje się w okolicy śródbrzusza płodu. Po ukończeniu drugiego okresu porodu położna powinna zaczekać, aż pępowina przestanie tętnić, a następnie założyć w odległości 2–3 cm od przyczepu brzusznego dwa klemy blokujące przepływ krwi. Następnie, używając specjalnie skonstruowanych nożyczek, należy zdecydowanym ruchem przeciąć sznur pępowinowy, czyli odpępnić noworodka. Cała procedura wykonywana jest przy użyciu jałowego sprzętu. Od tej pory w krwiobiegu noworodka zachodzi wiele istotnych hemodynamicznie zmian, a krążenie płodowe przekształca się w krążenie noworodkowe. Proces ten jest złożony i skomplikowany, a wszelkie nieprawidłowości w jego przebiegu mogą, lecz nie muszą, skutkować poważnymi zaburzeniami krążenia w przyszłości.
Krążenie płodowe różni się znacznie od krążenia noworodkowego czy krążenia u osoby dorosłej. Główną odmiennością w budowie samego serca jest obecność otworu owalnego (foramen ovale) w przegrodzie międzyprzedsionkowej. Utlenowana krew wpływająca do prawego przedsionka jest bezpośrednio dystrybuowana do lewego przedsionka, a także, przepłynąwszy przez zastawkę trójdzielną, do prawej komory. Mimo mieszania się krwi utlenowanej z nieutlenowaną nurt przepływu krwi zapewnia odpowiednio skonstruowana budowa przedsionków i ułożenie zastawek. Należy pamiętać, iż w płucach płodu nie występuje wymiana gazowa, dzięki czemu w przedsionkach serca powstaje różnica ciśnień umożliwiająca przepływ krwi przez foramen ovale. Kolejną odmiennością anatomiczną jest obecność przewodu tętniczego Botalla między pniem płucnym a aortą. Jego głównym zadaniem jest ograniczenie przepływu krwi w krążeniu płucnym oraz zwiększone zaopatrzenie w krew kończyn górnych i głowy. Odmienności układu krążenia płodu dotyczą również obiegu krwi w obrębie wątroby.
Kontakt krwi matki z krwią płodu odbywa się poprzez łożysko, do którego krew tłoczona jest poprzez dwie tętnice pępowinowe. W jednostce matczyno-płodowej następuje wymiana – do krążenia płodowego trafia tlen oraz substancje odżywcze, zaś do krwiobiegu matki uboczne metabolity płodu. Transport utlenowanej krwi wraz ze składnikami odżywczymi odbywa się pojedynczą żyłą pępowinową. To właśnie te naczynia ulegają zamknięciu po porodzie poprzez założenie szczelnego zacisku, a następnie zarastają. Pozostałością tego procesu jest pępek.
Przełom hemodynamiczny następuje w momencie zaczerpnięcia oddechu przez noworodka. Na skutek zwiększenia objętości płuc przewód tętniczy Botalla ulega skręceniu, dochodzi także do zwiększenia ciśnienia w krążeniu płucnym, a w konsekwencji do zamknięcia otworu owalnego. Zarówno pozostałości foramen ovale jak i przewodu tętniczego Botalla u większości osób zarastają.
W pierwszych godzinach po porodzie kikut pępowinowy może wykazywać jeszcze pewną elastyczność, lecz bardzo szybko suszy się i czernieje. Jest to związane z nagłym zamknięciem przepływu w tętnicach i żyle pępowinowej oraz nagromadzeniem krwi w obrębie kikuta pępowinowego. W kolejnych dniach kikut zwykle nadal mocno przyrasta do pępka dziecka, choć u niektórych noworodków może rozpocząć się proces oddzielania. Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami przez cały cz...
Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem
