Dział: Opieka nad matką i dzieckiem

Każda kobieta oczekująca potomka chce, aby ciąża oraz rozwój dziecka przebiegały w prawidłowy sposób. W związku z tym przyszłe mamy poświęcają dużo uwagi temu, aby zapewnić sobie i maluszkowi jak najlepsze warunki. Jednym z przejawów takiego stanu rzeczy jest sięganie po suplementy diety. Nie wszyscy jednak mają świadomość tego, że niektóre produkty mogą zawierać substancje, jakich nie powinno się przyjmować w ciąży. Niekiedy pojawia się też problem polegający na tym, że dany preparat jest jak najbardziej rekomendowany ciężarnym, ale tylko wtedy, gdy w ich organizmie występują określone niedobory. Pozostaje zatem spróbować odpowiedzieć na pytanie, jakie witaminy i minerały warto suplementować podczas trwania ciąży?

Zmiany skórne niemal zawsze rodzą wątpliwości i obawy rodziców noworodka, niemowlęcia a nawet starszego dziecka. W większości przypadków zupełnie niesłusznie, choć zawsze, należy się pochylić nad problemem i zdiagnozować dziecko pod kątem wystąpienia np. alergii. Alergie to grupa chorób, z którą coraz częściej w swej praktyce zawodowej mają do czynienia zarówno lekarze pierwszego kontaktu, pielęgniarki, jak i położne. Objawy różnią się w zależności od układu narządów, którego dotyczy alergia, a nasilenie dolegliwości może przybierać postać zarówno łagodną, jak i bardzo gwałtowną (wstrząs anafilaktyczny). Alergia może wystąpić w każdym wieku, nawet w wyniku ekspozycji na alergen, który dotychczas nie wywoływał dolegliwości. W diagnostyce tej grupy schorzeń wykorzystuje się m.in. testy alergologiczne oraz tzw. panele alergologiczne wykonywane z pobranej próbki krwi żylnej. Alergie bardzo często ujawniają się już we wczesnym dzieciństwie, a odpowiednio zdiagnozowane i leczone dziecko ma dużą szansę na komfortowe życie.

Mleko mamy jest uznane przez krajowych i światowych ekspertów żywienia dzieci za najbardziej odpowiednie i najzdrowsze dla dziecka w pierwszym półroczu jego życia. Zapewnia ono prawidłowy rozwój fizyczny i poznawczy dziecka, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia u niego wielu chorób, zarówno w czasie karmienia piersią, jak i po jego zaprzestaniu. Nie zastąpi go żadne mleko modyfikowane, gdyż skład mleka kobiecego dynamicznie się zmienia i dopasowuje do aktualnych potrzeb dziecka: w ciągu pojedynczego karmienia, w ciągu doby, tygodni i miesięcy, a nawet podczas choroby mamy. Wśród niepokojów, jakie towarzyszą młodej mamie, nierzadko pojawia się lęk o wystarczającą ilość mleka w piersiach. Obawy te warto skonsultować z położną lub doradcą laktacyjnym, aby w razie konieczności podjąć odpowiednie kroki.

Czas karmienia piersią to po ciąży drugi najważniejszy okres we wspólnym życiu świeżo upieczonej mamy i jej maleństwa. Jak to jednak jest z odciąganiem mleka i jego przechowywaniem? Otóż należy wiedzieć, iż odciągnięte mleko wciąż może służyć maluchowi, a przy okazji takie rozwiązanie z pewnością doceni każda kobieta. Bezpośrednie karmienie piersią pozostaje oczywiście najlepsze dla dziecka, jednak czasami proces ten jest znacznie utrudniony, a niekiedy nawet niemożliwy. Mowa tutaj o sytuacjach, gdy dochodzi do zranienia brodawek sutkowych i/lub zapalenia piersi. Odciągając mleko wciąż utrzymuje się naturalny sposób odżywiania małego człowieka i zapewnia mu się bogactwo wysokiej jakości białka i oligosacharydów.

Witamina D (witamina D: 10 µg = 400 j.m. = 400 IU) jest witaminą o szczególnych właściwościach, rozpuszczalną w tłuszczach. W przyrodzie oraz w suplementach występuje jako witamina D2 (ergocarciferol) pochodzenia roślinnego (głównie grzyby) oraz witamina D3 (cholecalciferol) pochodzenia zwierzęcego (głównie ryby). Witaminę D3 możemy pozyskiwać nie tylko z diety, ale również na drodze endogennej syntezy skórnej z 7-dehydrocholesterolu pod wpływem promieniowania UV. Witamina D w ustroju podlega różnym przemianom. Jej główne metabolity to powstający w wątrobie kalcyfediol, czyli 25-hydroksywitamina D (25OHD) odzwierciedlająca zasoby ustrojowe witaminy D oraz kalcytriol (1,25(OH)2D – 1,25 dihydroksywitamina D), czyli aktywna postać, która ma cechy hormonu. Kalcytriol powstaje w nerkach, ale również lokalnie w wielu innych narządach i komórkach (m.in. keranocyty, makrofagi, limfocyty T, komórki nabłonkowe). Lokalna synteza nie wpływa na stężenie kalcytriolu we krwi, służy zaś regulacji procesów wzrostu i różnicowania komórkowego. Po połączeniu z receptorem dla witaminy D (VDR – Vitamin D Receptor) kalcytriol ma wielokierunkowe działanie w ustroju – odgrywa istotną rolę w procesie wzrostu i mineralizacji układu szkieletowego u dzieci, a także (poprzez wpływ na układ immunologiczny) w chorobach infekcyjnych, alergicznych czy o podłożu autoimmunologicznym. Do kluczowych komórek układu immunologicznego, na których są zlokalizowane VDR, zalicza się limfocyty T i B oraz komórki prezentujące antygen (komórki dendrytyczne, monocyty i makrofagi)1.

W dostępnych na rynku broszurach parentingowych czy literaturze przeznaczonej dla rodziców wiele stronic jest poświęconych odpowiedniej toalecie ciała dziecka. Nie bez powodu tematyka budzi zainteresowanie, gdyż skóra noworodka – choć budową podobna do skóry osób dorosłych – wymaga zupełnie innego podejścia pielęgnacyjnego. Ponadto niektóre problemy okresu noworodkowego oraz niemowlęcego generują konieczność zmiany strategii postępowania, a nawet zastosowania specjalistycznych preparatów dermatologicznych. Coraz częściej spotyka się bowiem dermatozy u maluchów, począwszy od alergii kontaktowych, przez objawy skórne nietolerancji pokarmowych, aż po atopowe czy łojotokowe zapalenie skóry i osutkę polekową.

Poród siłami natury jest jedną z najbardziej niebezpiecznych sytuacji w życiu kobiety. Przebiega w trzech fazach, a jego celem jest urodzenie płodu oraz wydalenie popłodu, czyli łożyska i błon płodowych. Czas trwania porodu zależny jest zarówno od rodności pacjentki, przebiegu procesu wstawiania się dziecka w kanał rodny, budowy ciała pacjentki (głównie układu szkieletowego), jak i indywidualnych predyspozycji danej kobiety. Podczas porodu rutynowo stosuje się ochronę krocza polegającą na dostosowaniu się do dynamiki porodu, unikaniu manipulacji w obrębie pochwy i przyspieszania porodu. Jeśli jednak zachodzi konieczność, stosuje się różnego rodzaju zabiegi mające na celu przyspieszenie akcji porodowej oraz ułatwienie drugiej fazy porodu, w trakcie której dziecko opuszcza jamę macicy. Do zabiegów tych zalicza się m.in. amniotomię, indukcję za pomocą wlewu oksytocyny oraz nacięcie krocza w trakcie trwającego szczytu skurczu. To właśnie nacięcie i szycie krocza budzi wśród pacjentek wiele obaw dotyczących codziennego funkcjonowania, prawidłowej higieny i pielęgnacji. Właściwa edukacja w tym zakresie pozwoli kobiecie na efektywną samoopiekę w okresie połogu oraz usprawni proces gojenia rozerwanych lub naciętych i finalnie zszytych tkanek okolic intymnych.

Skóra dorosłego człowieka jest wystarczającą barierą dla zagrożeń mechanicznych, zakaźnych czy chemicznych pochodzących ze środowiska. W przypadku nowo narodzonego dziecka skóra nie ma w pełni wykształconej bariery naskórkowej. To dlatego w tym okresie mały organizm jest bardzo narażony na przezskórne przenikanie wielu substancji, które normalnie zostałyby w środowisku zewnętrznym. Podobnie jest w przypadku błony śluzowej, która niezależnie od wieku jest delikatną strukturą, przez którą stosunkowo łatwo mogą przenikać drobnoustroje chorobotwórcze, alergeny i czynniki drażniące.