W czasach łatwego dostępu do potężnej dawki wiedzy rzeczy proste, jak higiena, mogą zostać pominięte, a są niezwykle ważne. Zadaniem położnej jest przekazanie rodzicom zasad opieki nad dzieckiem możliwie przystępnie i logicznie, by te podstawowe codzienne zabiegi nie wydawały się czymś wybitnie skomplikowanym, a w prosty sposób pomagały zadbać o dziecko i wychwycić pierwsze nieprawidłowości.
Dział: Opieka nad matką i dzieckiem
Jednym z często poruszanych przez rodziców tematów jest częstotliwość wypróżnień u ich dzieci. Noworodek, a potem niemowlę, zwykle wypróżnia się znacznie częściej niż osoby dorosłe, co dla niedoświadczonego rodzica bywa wyzwaniem. W teorii układ pokarmowy każdego człowieka pracuje podobnie, w rzeczywistości jednak nasze indywidualne cechy mocno przekładają się na kwestię wypróżnień. Już czas wydalenia pierwszego stolca – smółki nawet u zdrowych noworodków jest różny. Część dzieci niezwłocznie po pokonaniu kanału rodnego i przystawieniu do piersi wydala po raz pierwszy. Inne potrzebują nawet 2–3 dób, by opróżnić jelita. Owszem, jest to mocno związane z czasem trwania ciąży i tempem rozpoczynania się laktacji, jednak również cechy indywidualne są nie bez znaczenia. Konieczne wydaje się szybkie przystawienie do piersi, by odpowiednio wcześnie stymulować laktację i aby ta była w stanie zabezpieczyć potrzeby dziecka i pomóc w regulacji wypróżnień.
Regeneracja krocza po porodzie wymaga zindywidualizowanego podejścia, dostosowanego do potrzeb i warunków zdrowotnych każdej kobiety. Wsparcie ze strony specjalistów medycznych, w tym lekarzy uroginekologów, ginekologów, fizjoterapeutów i psychologów, może być kluczowe dla skutecznego procesu regeneracji i poprawy jakości życia po porodzie.
Rak szyjki macicy jest drugim co do częstości występowania ginekologicznym nowotworem złośliwym wśród kobiet (uwzględniając raka piersi). Jego rozwój rozpoczyna się od infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego, która jest łatwo wykrywalna w rutynowym badaniu cytologicznym. Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów zaledwie 27% Polek regularnie wykonuje to badanie, mimo szerokiej dostępności do programu profilaktyki. Szacuje się, że w 40% postawionych diagnoz stan pacjentki jest poważny, a nowotwór szyjki macicy wykazuje zaawansowane stadium. Co więcej, duża zachorowalność i umieralność na ten typ nowotworu plasuje Polskę w niechlubnej czołówce państw europejskich. Każdego dnia diagnozuje się średnio 6 nowych przypadków raka szyjki macicy, z których aż 4 kończą się zgonem kobiety. W dniach 16–22 stycznia 2023 r. odbył się Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy [2, 3].
Mikrobiom odgrywa niezwykle ważną rolę od momentu narodzin dziecka. Probiotyki wspierające rozwój prawidłowej mikrobioty zyskują coraz więcej zastosowań, zwłaszcza u najmłodszych pacjentów. Szczególną uwagą warto objąć szczepy z rodzaju Bifidobacterium, gdyż należą one do najliczniejszych bakterii w przewodzie pokarmowym zdrowego dziecka w pierwszych latach jego życia. Obecnie prowadzone są liczne badania mające na celu dalsze poznanie tego kluczowego szczepu bakterii w celu jak najszerszego wykorzystania go w medycynie oraz jako suplementu w żywności przeznaczonej dla najmłodszych.
Sen odgrywa kluczową rolę w życiu zarówno noworodków, jak i niemowląt. To właśnie podczas snu organizm dziecka ma szansę wypocząć, zregenerować się oraz przetworzyć wszystkie informacje zdobyte w trakcie codziennej aktywności. Podczas snu umysł i ciało maluszka wciąż funkcjonują, z czego płynie jasny wniosek, że ta prosta czynność ma ogromne znaczenie dla jego rozwoju neurologicznego. W trakcie snu organizm wytwarza hormony wzrostu oraz czynniki niezbędne do tego, aby układ immunologiczny mógł działać prawidłowo i realnie chronić pociechę przed różnymi infekcjami.
Pielęgnacja kikuta pępowinowego noworodka, choć nie jest czynnością skomplikowaną, wymaga od świeżo upieczonych rodziców wprawy oraz przestrzegania pewnych zasad. Z reguły kikut odpada w ciągu pierwszych 7–14 dni, choć w niektórych przypadkach oddziela się znacznie dłużej, nawet około miesiąca. Kluczowym aspektem jest utrzymywanie kikuta oraz dna pępka w czystości oraz stosowanie tzw. suchej pielęgnacji, zgodnie z aktualnymi zaleceniami WHO oraz Nadzoru Krajowego w dziedzinie Neonatologii.
Każda kobieta oczekująca potomka chce, aby ciąża oraz rozwój dziecka przebiegały w prawidłowy sposób. W związku z tym przyszłe mamy poświęcają dużo uwagi temu, aby zapewnić sobie i maluszkowi jak najlepsze warunki. Jednym z przejawów takiego stanu rzeczy jest sięganie po suplementy diety. Nie wszyscy jednak mają świadomość tego, że niektóre produkty mogą zawierać substancje, jakich nie powinno się przyjmować w ciąży. Niekiedy pojawia się też problem polegający na tym, że dany preparat jest jak najbardziej rekomendowany ciężarnym, ale tylko wtedy, gdy w ich organizmie występują określone niedobory. Pozostaje zatem spróbować odpowiedzieć na pytanie, jakie witaminy i minerały warto suplementować podczas trwania ciąży?
Zmiany skórne niemal zawsze rodzą wątpliwości i obawy rodziców noworodka, niemowlęcia a nawet starszego dziecka. W większości przypadków zupełnie niesłusznie, choć zawsze, należy się pochylić nad problemem i zdiagnozować dziecko pod kątem wystąpienia np. alergii. Alergie to grupa chorób, z którą coraz częściej w swej praktyce zawodowej mają do czynienia zarówno lekarze pierwszego kontaktu, pielęgniarki, jak i położne. Objawy różnią się w zależności od układu narządów, którego dotyczy alergia, a nasilenie dolegliwości może przybierać postać zarówno łagodną, jak i bardzo gwałtowną (wstrząs anafilaktyczny). Alergia może wystąpić w każdym wieku, nawet w wyniku ekspozycji na alergen, który dotychczas nie wywoływał dolegliwości. W diagnostyce tej grupy schorzeń wykorzystuje się m.in. testy alergologiczne oraz tzw. panele alergologiczne wykonywane z pobranej próbki krwi żylnej. Alergie bardzo często ujawniają się już we wczesnym dzieciństwie, a odpowiednio zdiagnozowane i leczone dziecko ma dużą szansę na komfortowe życie.
Mleko mamy jest uznane przez krajowych i światowych ekspertów żywienia dzieci za najbardziej odpowiednie i najzdrowsze dla dziecka w pierwszym półroczu jego życia. Zapewnia ono prawidłowy rozwój fizyczny i poznawczy dziecka, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia u niego wielu chorób, zarówno w czasie karmienia piersią, jak i po jego zaprzestaniu. Nie zastąpi go żadne mleko modyfikowane, gdyż skład mleka kobiecego dynamicznie się zmienia i dopasowuje do aktualnych potrzeb dziecka: w ciągu pojedynczego karmienia, w ciągu doby, tygodni i miesięcy, a nawet podczas choroby mamy. Wśród niepokojów, jakie towarzyszą młodej mamie, nierzadko pojawia się lęk o wystarczającą ilość mleka w piersiach. Obawy te warto skonsultować z położną lub doradcą laktacyjnym, aby w razie konieczności podjąć odpowiednie kroki.
Czas karmienia piersią to po ciąży drugi najważniejszy okres we wspólnym życiu świeżo upieczonej mamy i jej maleństwa. Jak to jednak jest z odciąganiem mleka i jego przechowywaniem? Otóż należy wiedzieć, iż odciągnięte mleko wciąż może służyć maluchowi, a przy okazji takie rozwiązanie z pewnością doceni każda kobieta. Bezpośrednie karmienie piersią pozostaje oczywiście najlepsze dla dziecka, jednak czasami proces ten jest znacznie utrudniony, a niekiedy nawet niemożliwy. Mowa tutaj o sytuacjach, gdy dochodzi do zranienia brodawek sutkowych i/lub zapalenia piersi. Odciągając mleko wciąż utrzymuje się naturalny sposób odżywiania małego człowieka i zapewnia mu się bogactwo wysokiej jakości białka i oligosacharydów.
Witamina D (witamina D: 10 µg = 400 j.m. = 400 IU) jest witaminą o szczególnych właściwościach, rozpuszczalną w tłuszczach. W przyrodzie oraz w suplementach występuje jako witamina D2 (ergocarciferol) pochodzenia roślinnego (głównie grzyby) oraz witamina D3 (cholecalciferol) pochodzenia zwierzęcego (głównie ryby). Witaminę D3 możemy pozyskiwać nie tylko z diety, ale również na drodze endogennej syntezy skórnej z 7-dehydrocholesterolu pod wpływem promieniowania UV. Witamina D w ustroju podlega różnym przemianom. Jej główne metabolity to powstający w wątrobie kalcyfediol, czyli 25-hydroksywitamina D (25OHD) odzwierciedlająca zasoby ustrojowe witaminy D oraz kalcytriol (1,25(OH)2D – 1,25 dihydroksywitamina D), czyli aktywna postać, która ma cechy hormonu. Kalcytriol powstaje w nerkach, ale również lokalnie w wielu innych narządach i komórkach (m.in. keranocyty, makrofagi, limfocyty T, komórki nabłonkowe). Lokalna synteza nie wpływa na stężenie kalcytriolu we krwi, służy zaś regulacji procesów wzrostu i różnicowania komórkowego. Po połączeniu z receptorem dla witaminy D (VDR – Vitamin D Receptor) kalcytriol ma wielokierunkowe działanie w ustroju – odgrywa istotną rolę w procesie wzrostu i mineralizacji układu szkieletowego u dzieci, a także (poprzez wpływ na układ immunologiczny) w chorobach infekcyjnych, alergicznych czy o podłożu autoimmunologicznym. Do kluczowych komórek układu immunologicznego, na których są zlokalizowane VDR, zalicza się limfocyty T i B oraz komórki prezentujące antygen (komórki dendrytyczne, monocyty i makrofagi)1.